თაობები

ინტერვიუ ჟურნალისტთან

გიორგი კილაძე _ თამარ იაკობიშვილი

გიორგი კილაძე: ქალბატონო თამარ ალბათ დამეთანხმებით, თქვენი თაობის ჟურნალისტების უმრავლესობა მწერალიცაა… ჩვენი ტრადიციულ კითხვა: თქვენი ლიტერატურული და არამარტო ლიტერატურული СV.
თამარ იაკობიშვილი: ჩემი თაობის? არც ისე დიდი ვარ -, ლიტერატურული ჩანახატებისთვის დღეს ნაკლებად ვპოულობ დროს, თუმცა სიამოვნებით დავუბრუნდებოდი ბავშვობის გატაცებას. ..რაც შეეხება არალიტერატურულ ჩV-ს: 2001 წელს გავხდი უნივერსიტეტის ტელე-რადიო ჟურნალისტიკის ფაკულტეტის სტუდენტი და პირველი კურსის მეორე სემესტრიდან უკვე ვჟურნალისტობდი. პირველი არხი, ტელეკომპანია „იმედი“, მეცხრე არხი, კერძო კომპანიები, ახალი ამბების სააგენტო, სადაზღვევო კომპანია და საჯარო სამსახურის თანამშრომლობაც კი გამოვცადე. ეს მეტნაკლებად სრული ჩამონათვალია ჩემი შრომისა და ღვაწლის )). დღეს ისევ ჟურნალისტიკაში ვარ.. ხვალ არ ვიცი..

გიორგი კილაძე: ვერ მეტყვით, რატომ არყოფნით ჟურნალისტებს დღეში 24 საათი? “ყველა წუთს, ყველა წამს ვეპოტინები!” – თქვენი კოლეგის ინტერვიუდანაა, თქვენთან როგორაა საქმე?
თამარ იაკობიშვილი: სულ მინდოდა, კვირას მერვე დღე დამატებოდა, რომელსაც მხოლოდ პირადი სურვილებისთვის გავფლანგავდი.  ჟურნალისტიკა (ახალი ამბები) რეჟიმია, რომელიც არასოდეს მთავრდება საღამოს ექვსზე და ვერც სახლიდან გასვლისას იტყვი შინ რომელ საათზე დაბრუნდები. ზოგჯერ გინდა ერთი კიარა რამდენიმე იყო, თვლი რომ მარტივად გადაანაწილებ ვალდებულებებს ბევრ მეზე..

გიორგი კილაძე: `მწერლისთვის (და ზოგადად, ხელოვანი ადამიანისთვის) წარსული (შემოქმედებითი რაღა თქმა უნდა) ძალიან ცოტას (თითქმის არაფერს) ნიშნავს~ _ ბრძანა ერთ-ერთ ინტერვიუში მწერალმა ბაჩო კვირტიამ. ეთანხმები თუ არა? რატომ?
თამარ იაკობიშვილი: მწერლობის ან ხელოვანობის პრეტენზია არასოდეს მქონია, თუმცა, ყოველთვის, როცა რაღაცას აკეთებ და იმით კმაყოფილი ხარ ეს მდგომარეობა სწრაფად ფერმკრთალდება. გსურს ისევ ახალი, ამაზე მძაფრი შეიგრძნო, წარსული კმაყოფილება რომ გადაფაროს. არ ვიცი რას გულისხმობდა მწერალი ბაჩო კვირტია, მაგრამ ალბათ მოძრაობა და წინსვლის ახლის ძიებისა და მიგნების წყურვილი, წარსულს (შემოქმედებითს) უმნიშვნელოს ხდის.

გიორგი კილაძე მწერალი თეონა დოლენჯაშვილი მოთხრობის დასაწყისს პირველი წინადადებას, პირველი აბზაცს _ განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ანიჭებს, გიორგი კეკელიძე ლექსში _ ფინალს, თქვენთან როგორაა საქმე?
თამარ იაკობიშვილი: ის რაც საინტერესოდ იწყება უფრო საინტერესოდ უნდა განვითარდეს და სასურველია არაპროგნოზირებადი დასასრული ჰქონდეს. ამიტომ, ჩემთვის მოთხრობის ყველა ნაწილი მნიშვნელოვანია.

გიორგი კილაძე: . როგორ ფიქრობთ. არსებობს თანამედროვე ლიტერატურაში `აკრძალული თემები~ თემები? ქართულში?
თამარ იაკობიშვილი: შესაძლოა, ობიექტური შემფასებელი ვერ ვიყო, არც ისე აქტიურად ვკითხულობ შედარებების გასაკეთებლად, მაგრამ ჩემი პროფესიის მაგალითზე თუ გეტყვით, ქართულ რეალობაში ასეთი თემა რელიგია და სასულიერო პირები არიან. (თავს შევიკავებ კონკრეტული მაგალითების მოყვანისგან)

გიორგი კილაძე: ქალბატონო თამარ მოგწონთ საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკის ლიტფორუმი `ებლიტფო~? რას შეცვლიდით? `ჟურნალისტის მონოლოგს~ _ როდის დაგვიწერთ?
თამარ იაკობიშვილი: ფორუმს ჯერ კარგად არ ვიცნობ, თუმცა სიმპათიას იწვევს ყველა ის ადამიანი, ვისაც დღეს ლიტერატურაზე სურს და უყვარს საუბარი ან წერა.

გიორგი კილაძე: მოგწონთ თანამედროვე ქართული პოეზია, საერთოდ რას გვეტყვით ოცდამეერთე საუკუნის ქართულ პოეზიაზე? თქვენი აზრით, რა მდგომარეობაა ახლა და რა ელის მომავალში? `სავიზიტო ლექსი~ თუ გაქვთ? რომელი? რატომ ეს და არა სხვა?
თამარ იაკობიშვილი: სამწუხაროდ ვერ ვადევნებ თვალს.

გიორგი კილაძე: დღეს ბევრს საუბრობენ ქართული სალიტერატურო ენის პრობლემებზე… ლიტერატურულ ნაწარმოებებში გაჩნდა «`ჟარგონიც~. `ჟარგონი~ ენისთვის ერთგვარი შემოლაწუნებასავითაა…~ _ ბრძანა ბატონმა ბესომ. მწერალ ბაჩო კვირტიას აზრით, `ჟარგონი~ მკითხველისთვის `შემოლაწუნებაა~, ქალბატონი მაკა თვლის, რომ `თუ ნაწარმოები მოითხოვს, ასეთ დროს შემომლაწუნებელს მეორე ლოყა უნდა მიუშვირო~. `ჟარგონი, ისე, როგორც ნებისმიერი გამოწვევა, ტექსტისთვის ორგანული უნდა იყოს, _ შორისდებულივით ორგანული.იმისთვის, რომ ეპატაჟი არ შეგვრჩეს ხელში~ _ ქალაბტონი ნესტან კვინიკაძე… თქვენი კომენტარი,
თამარ იაკობიშვილი: ჟარგონზე შემოლაწუნების განცდა არ მაქვს. მახსოვს, „მე-9 არხის“ ერთ-ერთ საპილოტე გადაცემაში რეპორტაჟი მქონდა თეატრში, კეტძოდ სპეკტაკლებში აქტიურად გამოყენებულ ჟარგონზე და უცენზურო სიტყვებზე, რომელიც საბავშვო სპეკტაკლებშიც მოჭარბებული იყო. მარტივია, როცა ლიტერატურულ ნაწარმოებში ჟარგონი გხვდება ზოგჯერ მოგწონს, უმეტესად კი უკურეაქციას იწვევს, თავად აღარ იყენებ სალაპარაკო ენაში და ალბათ, ავტორის მიზანიც ესაა.

გიორგი კილაძე: მაინტერესებს, როგორია თქვენთვის წერის პროცესი, რას ნიშნავს და რაში გამოიხატება ლექსზე მუშაობა და საერთოდ, თვლი თუ არა საჭიროდ ამ უკანასკნელს?
თამარ იაკობიშვილი: ლექსებს არ ვწერ სამწუხაროდ.

გიორგი კილაძე: `მომწონს (თანამედროვე ქართული პოეზია) ერთი მხრივ თუმცა მეორე მხრივ ძალიან დიდი გავლენებია ერთმანეთის სხვადასხვა ავტორში~ _ თქვენი კომენტარი,
თამარ იაკობიშვილი: გავლენები სულ იყო და მომავალშიც იქნება, ამას ვერ გავექცევით (ყველაზე ახლო წარსულიდან აკა მორჩილაძის წერისა და კითხვის მანერის გავლენა მახსენდება).

გიორგი კილაძე: დღეს მნიშვნელოვნად გაიზარდა ქალ პროზაიკოსთა რიცხვი. არსებობს თუ არა რაიმე დამახასიათებელი ნიშანი, თემა, რომელიც ქართველ ქალ პროზაიკოსებს გამოარჩევს მამაკაცი პროზაიკოსებისგან? მწერალი მაკა მიქელაძე თვლის, რომ `მამაკაცების მოთხრობების ნაწილი უფრო თავმობმულია და ნაკლებ მელოდრამატული, სამაგიეროდ ქალების პროზა _ უფრო ინტუიტურია, ხშირად მამაკაცურზე თამამიც, თითქმის ყველა აკრძალული თემა, პირველად ქალებმა წამოწიეს, ვერ მიაჩუმათეს.~ ეთანხმები თუ არა? რატომ? თამარ ერგემლიძის შემოქმედებაზე რას იტყვით?
თამარ იაკობიშვილი: თამარ ერგემლიძის შემოქმედებას არ ვიცნობ სამწუხაროდ. თუმცა მაკა მიქელაძეს დავეთანხმები, ქალები ზედმეტად ემოციურები ვართ ჩვენს გრძნობებში ვიკარგებით და დასასრული ან არ გვაქვს, ან თავმოუბმელი 

გიორგი კილაძე: ეროვნული ბიბლიოთეკის ლიტფორუმ `ებლიტფოზე~, მშვენიერი პროექტი დაიწყო _ `ხელნაწერი `ვეფხისტყაოსანი~. კითხვას არ დაგისვამთ… უბრალოდ, `ვეფხისტყაოსანზე~ მესაუბრეთ…
ამ პროექტის შესახებ ვიცი, სამწუხაროდ ვერ შევძელი მეც მიმეღო მონაწილეობა, თუმცა ძალიან ვგულშემატკივრობ, კარგი საქმეა.
„ვეფხისტყაოსანი“ კი ის პოემაა, რომლის წაკითხვაც არც ერთ ასაკში არ მომბეზრდება და ყველა ეტაპზე სხვანაირად დავინახავ.

გიორგი კილაძე: საუბარი კრიტიკის თემით განვაგრძოთ. კრიტიკოსს ლიტერატურულ ცხოვრებაში სიმძაფრე შემოაქვს. რამდენად იგრძნობა დღეს ეს სიმძაფრე, თუ ჰყავს დღეს ლიტერატურას კრიტიკოსები, შემფასებლები?
თამარ იაკობიშვილი: მე უფრო პოლიტიკურ კრიტიკოსებზე, ე.წ ექსპერტებზე ვიქნებოდი კომპეტენტური, ამ კითხვაზე პასუხისთვის კი მზად არ ვარ. ყველაზე კარგი შემფასებელი ნებისმიერი ლიტერატურული ნაშრომისა თავად მკითხველია და ვფიქრობ, რაც უფრო ბევრს აკრიტიკებენ ნაშრომს მით უფრო დიდია მისი გავლენა.

გიორგი კილაძე: საუბარი ლიტერატურული კონკურსების თემით განვაგრძოთ. ზოგადად, რას ფიქრობ ლიტ.კონკურსებზე. რამდენად ობიექტურად იმართება საქართველოში?
თამარ იაკობიშვილი: თავად ინიციატივა მისასალმებელია. შიდა სამზარეულოში დეტალურად ვერ ვერკვევი.

გიორგი კილაძე: თქვენ რომ ლიტერატურული ჟურნალის რედაქტორი იყოთ…
თამარ იაკობიშვილი: დღევანდელი გადმოსახედიდან ეს წარმოუდგენლად მიმაჩნია.

გიორგი კილაძე: რამდენად ჩანს მწერალი თავის ნაწერში?
თამარ იაკობიშვილი: ეს მწერლის გადასაწყვეტია. სულ მეგონა, რომ ნაწარმოების ერთ ან ორ გმირში ავტორი საკუთარ თავს ხედავდა, ისევე როგორც ჩვენ, მკითხველები.

გიორგი კილაძე: კინორეჟისორი რომ იყო, რომელ ლიტნაწარმოებს გადაიღებდი?
თამარ იაკობიშვილი: “მარტოობის 100 წელს“ (მრავალსერიანს )

გიორგი კილაძე: დაასრულე: მიყვარს მწერალი რომელიც…
ამატირებს-გამაცინებს კითხვისას.
თამარ იაკობიშვილი:

გიორგი კილაძე: `კაცი, რომელსაც ლიტერატურა ძლიერ უყვარდა~ მეოცე საუკუნის სამოცდაათიანი წლების დასაწყისში დაიწერა. მას შემდეგ დიდი დრო გავიდა, თითქმის 40 წელი. როგორ ფიქრობ, რით ჰგავს თანამედროვე ლიტერატურისმოყვარული კაცი ვასიკო კეჟერაძეს. ჰგავს კი საერთოდ? `კარცერ ლუქსის~, უფრო ზუსტად წიგნის `იძულებით~ შეყვარების იდეაზე რას მეტყვით?
თამარ იაკობიშვილი: ზუსტად ვიცი, თუ შვილი მეყოლება იძულების ყველა ფორმას გამოვიყენებ და ბევრს წავაკითხებ. „კარცერ ლუქსი“ თუ არ ერქმევა, კარგი ბიბლიოთეკა და ბევრი „ქინდლი“ ექნება მოგზაურობის დროსაც რომ წაიკითხოს. მოკლედ, წინასწარ მშურს, რომ მთელი სიამოვნება – პირველად წაკითხვისა წინ აქვს.   რაც შეეხება ვასიკოებს, ალბათ ცოტანი დარჩნენ.

გიორგი კილაძე: და ბოლოს რას ეკითხებით ყველაზე ხშირად საკუთარ თავს და პასუხი ჯერჯერობით არ იცი? აქვე, კითხვა რომლის პასუხი ზუსტად იცი? (ლიტერატურაზე გეკითხებით რა თქმა უნდა.
თამარ იაკობიშვილი: ყველაზე ხშირად ვეკითხები ვიქცევი თუ არა სწორად, კონკრეტულ ვითარებაში.
კითხვა რომელზეც პასუხი ვიცი – მომეწონა ამ ინტერვიუზე პასუხების წერა 

წერილი საყვარელ მწერალს

წერილი ფიოდორს

მუდამ რომ დაუსრულებელი ხარ, ამაშია შენი სიდიადე!..
გოეთე

ისე მარტივია იყო უგრძნობი დღისით, აი, ღამით კი ეს მეტად რთულია
ჰემინგუეი.

ის ვინც განსწავლულობითა და ერუდიციით იწონებს თავს, არც ერთი აქვს და არც მეორე
ჰემინგუეი.

გამარჯობა ფიოდორ!..

ვითომ ასე ადვილი იყოს, მისწერო საყვარელ მწერალს, არადა გიო კილაძემ ისე მთხოვა, ვერ ვაწყენინებ ამ კაცს აშკარაა და ისე, ჩემთვისაც რომ ვთქვა ამის გაკეთება დიდი ხანია მსურდა, რა? ერთხელ და ორჯერ გვისაუბრია ღამით მარტოებს? ისიც მახსოვს პირვლად ურეკში მოხდა. მე ცხელ ქვიშაში ვიყავი ჩამძვრალი, რომელსაც ღამის სიჩუმე მისტიურად მოსდებოდა და ჩემს ფეხებთნ წყლის დგაფუნს ერთვოდა. არ მახსოვს რამდენი ვისაუბრეთ მაშინ, მაგრამ ის კი ვიცი რასაც შევეხეთ: ერთი ჩემთვის დიდად პატივსაცემი ადამიანი ძალიან გაფასებდა და როცა მე 16 წლის ღლაპმა ხელში აგიღე მიშკინთან ერთად ვიფიქრე რომ ამაზე დიდი უაზრობა ჯერაც არ წამეკითხა. ჰოდა მაშინ გკითხე პირველად:
-რაა შენში გენიალური?!

შენ უპასუხოდ მიმატოვე. მხოლოდ ქირქილი ჩამესმა ოდნავაქაფებული წყლის შრიალში. მაშინ 16 წლისა ვიყავი და ახლა ვხვდები, რომ ჩემი ცხოვრება ბოლო ათი წლის მანძილზე შენთან დიალოგია. ამიტომ ვბედავ და გწერ!..

გამარჯობა ფიოდორ მიხაილოვიჩ!

არც ისაა შემთხვევითი წერილი ორი გენიის გოეთესა და ჰემინგუეის სიტყვით რომ დავიწყე. გოეთეს ნათქვამი ასი პროცენტით ზოგადდება შენზე( ფამილარობისთვის არ მიწყინო ძმობილო)ხოლო ერნესტი ჩემი მეორე საყვრელი მწერლია, აი, იცი, როგორ? შენ და ის! ის და შენ! ორივე და არცერთი ცალ-ცალკე. თუმცა ახლა შენ გწერ და იქნებ ოდესმე მასაც მივწერო…

გული გამალებით მიცემს შენს დახავსებულ სახეს რომ ვუცქერ, რომელსაც ცხადად დასტყობია წლების სიმძიმე და ის ცემა, რომელიც ცხოვრებამ არ დაიშურა შენთვის. ეს ყველაზე დიდი საჩუქარია მერწმუნე, უფრო სწორედ შენ უკეთ იცი ჩემზე. ეს გენიების ხვედრია, რომ არა შენი კატარღა გვექნებოდა ,,იატაქვეშა ჩანაწერები?“ ან საერთოდ რამე დიდებული? რომ არა ის ბინძური საცხოვრებელი ევროპაში, კიბის ქვეშ, დიდი რუსეთის იდეა თუ აგალაპარაკებდა?
პირველი რასაც შენ განმაცდევინებ ძრწოლვაა, შემდეგ კი სიდიადე და თვალუწვდენლობა.

შური კაცობრიობის მამოძრავებელ ძლად მიმაჩნია. ადამიანებს მუდამ შურთ ერთამნეთის, თუმცა ამას ახლა კონკურენციას უწოდებენ. განსაკუთრებით მძაფრადაა ეს გრძნობა ხელოვნებში, მაგრამ ფიოდორ ასეთი ხელოვნები ორჩხომელებზე შემდგარნი არიან, რომელთაც სიკვდილის მერე სამუდამოდ მიივიწყებენ. მე, დიდი ხანი ვფიქრობ, გქონია შენ ეს გრძნობა ვინმეს მიმართ? მაგრამ შენ ხომ ფიოდორი ხარ, ფიოდორ მიხაილოვიჩი, რომელსაც პირველივე წიგნმა დიდება მოუტანა, მაგრამ 4 წლით ,დააკონსერვეს“ ,,დაანარცხეს“ ,,დამარხეს“-იქ, სადაც ადამიანები მხოლოდ ფიზიკურ გადარჩენას ნატრობდნენ და შენ, შე ბებერო სამუდამო ახალგაზრდავ იქაც საკუთარი თავის ,,გაზრდაზე“ მუშაობდი და ,,შინელი“ მიავიწყა ,,მკვდარი სახლის ჩანაწერებმა“ სრულიად რუსეთს. შენ დიდებით აღდექი და რომ აღარ შექმნილიყო სხვა გენიალური ტექსტები, ჩემთვის და დანარჩენი მსოფლიოსათვისაც, ესეც კმაროდა, რადგან როგორც წესი ნაკატარღლ კაცს აღარ აქვს გასაქანი არცერთ საზოგადოებაში, რაზეც გინდა ის ,,იჯდეს“. და როგორ გგონია? მე არ მტკიოდი ის ოთხი წელი? ვიცი, რამდენჯერ მჯდარხარ რკინისრიკულებიან ფანჯარასთნ, გასცქეროდი გადათეთრებულ მიდამოს და ებრძოდი საკუთარ თავს. შემდეგ ეს ბრძოლები შენს გმირებში გადაიტანე. ხშირად უსვამდი საკუთარ თავს კითხვას, რომელიც შემდეგ ,,ძმებ კარამაზოვებში“ შემაძრწუნებლად აკითხინე დიმიტრის ეშმაკზე ღმერთის არსებობის შესახებ, რომელსაც ,,მისთვის სასიცოცხლო მნიშვნელობა“ ქონდა.

გიოს ვუთხარი, დღეს საღამოსვე მექნება მზად-თქო, მაგამ ეს შეუძლეებლი ყოფილა. ერთი წელი არ მეყოფა აზრების თვმოსაყრელად, რათა მოგმართო ამდენი წლის შემდეგ…შენი ყველა გმირი ახლა ჩემი ლეპტოპის კლავიზტურაზე დახტუნაობს და ჩემი თითების მოძრაობა დჭერობანას თამაშს ემსგავსება, მინდა მოვიხელთო რომელიმე მათგანი და გკითხო: რატომ შექმენი ის ასეთად? მაგრამ შეუძლებელია მათი ,,ხელში ჩაგდება“ და სწორედ ამიტომაა რომ დღესაც, შენი რომანების სამ და ოთხგზის გადაკითხვის შემდეგ ისევ ,,პირველი წაკითხვის ბედნიერებას“ განვიცდი.

ფიოდორ მიხაილოვიჩ, აი, შენ რომ ბელინსკიდან გამოხვედი და კიბეებზე დაეშვი, როცა ჯერ კიდევ ყმაწვილკაცს შენი ,,საცოდავი ადამიანების“ გამო რუსეთის ამ ყოვლისშემძლე კრიტიკოსმა გენიოსი გიწოდა, სურვილი ამიტანს ხოლმე გზა გადაგიღობო ბავშვივით აცქმუტებულს და გულში ჩაგიკრა, მაგრად ჩაგიკრა და გითხრა, რომ შენ წინ უარესი საშინელებები გელის, კატორღა, სიღრიბე, ხვეწნა-მუდარა, მლიქვნელური წერილები ათი მანეთისთვის, ყეფა და წკავწკავი, დრეზდნში უდიდეს სიღარიბეში ცხოვრება, ქალაქში, სადაც სულ რამოდენიმე წუთის სავალზე კიდევ ერთი გენიოსი იმყოფებოდა, რომელიც შენ ყველაზე მეტად გაგიგებდა და შემდეგ კიდეც თქვა შენზე, რომ მისი ერთადერთი მასწავლებელი ხარ, მაშინ როცა ის ფილოსოფიაში გარღვევას მოახდენდა.

ჰო, დრეზდენი, როგორ შეიძლება არ ვიფიქრო მაშინდელ პირქუშ ქალაქზე, სადაც ალბათ რომელიმე ჩაბნელებულ სახლში ერთი კუთხე გქონდა და წერდი განუწყვეტლივ. რამდენი ღამე მშიერს გაგითენებია. შენ მხოლოდ ბანკის და ფოსტის თნამშრომლები გცნობდნენ და აბუჩად გიგდებდნენ, როცა განუწყვეტლის კითხულობდი ხომ არ ჩამოსულა შენს სახელზე რუსეთიდან ფული. იცი ამ ქალაქში მაშინ ვინ ცხოვრობდნენ?! ვაგნერი, ფლობერი, კელერი, ჰეგელი, ნიცშეზე ხომ უკვე ვთქვი… და ისინი ვერც წარმოიდგენდნენ თუ იქვე, ხელი გაწვდენაზე დიდი ბუმბერაზი ცრემლებს ღვრიდა და ღმერთს კრულვას უთვლიდა, მაგრამ დარწმუნებული ვარ, შენ არასოდეს გიქცევია მისთვის ზურგი. შენ რომ არ გცოდნოდა შენი მანკიერებების შესახებ, რომელმაც ასეთ დღეში ჩაგაგდო, რომელმაც ხშირად ბოლო კაპიკები სათამაშო სახლში გაგაზიდვინა, ვერასოდეს დაწერდი ,,მოთამაშეს“ და საერთოდაც შენი ყველა გმირი მოთამაშეა. ისინი ცხოვრებით თამაშობენ და ბედისწერა მათ კი არ ცდის, პირიქით, ისინი იწვევენ ღმერთს.

ფიოდორ მიხაილოვიჩ დოსტოევსკი, იცით რას მივხვდი? ჯერ ერთი არ ვიცი როგორ მოგმართო და მეორეც- რა გითხრათ? რა მოგწერთ?

ცოტა არეული თუ ვარ რა გასაკვირია? ბოდიალობსო ვიცი არ იტყვი, შენი გმირების ბოდიალის შემდეგ ეს მხოლოდ უძლური ადამიანის ნაწერად მოგეჩვენება, მაგრამ ახლა რა გამახსენდა იცი? არასოდეს მოსწონდი შენ სოფოს. დიახ, ის ყოველთვის მეკამათებოდა რომ შენ და ჰემინგუეი ჩემი საყვარელი მწერლები იყავით იმიტომ, რომ გიყვარდათ ქალები. და სოფოს ეგონა მეც თუ გავხდებოდი ოდესმე მწერალი თქვენ მოგბაძავდით ქალების ცვლის სიხშირით. არადა ხომ დარწმუნებული ვარ. ასე საშინლად იმიტომ აღწერ დიმიტრის ან თუნდაც მიშკინის თუ სტავროგინის გრძნობებს, რომ ყველაფერი თავად გადაგიტანია, განგიცდია, თავად ჩაგძინებია არა მხოლოდ რუსი ბანოვანის მკლავზე, არამედ ,,ჩეკუშკაზე“ ყაბულს რომაა ისეთი ქალის მკერდზე. და ამ დროს სიგიჟემდე გიყვარდა ცოლი…

შენი რომანების კითხვისას ნელ-ნელა იწყება გრუხუნი, მერე ყელი იხსნება და ლავა გადმოდინდება, ხლო სულ მალე ლოდები ცვივიან აქეთ-იქით, სულ რაღაც ერთი საათის შემდეგ გავარვარებულ და აალებულ გარემოში მხოლოდ ფოლადის სიმტკიცით და უკუნეთის საიდუმლოებებით მოცული დიალოგები რჩებიან და მერე მთელი ღამე, ჩემს საუკეთესო ბუმბულის მეგობართან დარჩენილი თავს ვიმტვრევ რატომ ითქვა სიტყვა ისე როგორც წავიკითხე.
ფიოდორ პავლოვიჩ შენს ტექსტებში ჩაძრომისას კითხვები აზვირთდებიან ხოლმე და მერე როგორც ახურებულ ძუკნას მამრები ისე დამდევენ, არ მასვენებენ და მე არ შემიძლია მათი დაკმაყოფილება, ამიტომ იცოდე, მოვა დრო როცა კითხვებით გეწვევი და შენ აუცილებლად უნდა მიპასუხო ,,ამას ჩემთვის სასიცოცხლო მნიშვნელობა აქვს!..“

პატივისცემით ალექსანდრე ახალკაცი.

წერილი საყვარელ მწერალს

წერილი გურამ რჩეულიშვილს

გურამ-გურამ.

შენ ასეთი ამინდი გეყვარებოდა. ჩაიცვამდი იმ შენს მაღალყელიან ბათინკებს, გახვიდოდი ქუჩაში და აადგაფუნებდი გუბეებს.
მე მძულს წვიმა. დავდგებოდი ფანჯარასთან, ფარდას ოდნავ გადავწევდი, სულ ოდნავ, და ვუყურებდი, როგორ დადის გურამ-გურამი წვიმაში.
ჩემ სახლთან გავლისას არ ამოიხედავდი. ისედაც გეცოდინებოდა, რომ ასეთ ამინდში ფანჯრებთან გოგოები დგანან და გიყურებენ.

მე როცა ქუჩაში გავდივარ, ყოველთვის შემოდგომაა. დავდივარ და ბაბუა კოტესავით ვუყურებ შემოღობილ ხეებს.

ამ დროს მგონია, ეს ქალაქი უჰორიზონტისხაზო ტრამალია, ეს მე ვდგავარ ხესავით და მიყურებენ ის შენი მუსტანგები. სიყვითლეში გარინდულები, აჭიმული კისრებით.

მე მეშინია ცხენების. ბავშვობაში ბებიაჩემის სოფელში ამიყვანდნენ ხოლმე. დამტოვებდნენ იქ რამდენიმე დღით. დაკრეფდა ბებიაჩემი ქორფა კენკეშას, გაფცქვნიდა სათითაო ღეროს, ჩააწებდა ნაღებში და მაჭმევდა. მესამე დღისთვის ლოყები მებრაწებოდა ზუსტად ისე, როგორც იმ გოგოს, ნათელას, შენს მოთხრობაში. იმ მოთხრობაში, მე რომ მიყვარს. შემსვამდა მერე ცხენზე ბებიაჩემი და არყის ხეებით დაჩრდილული გზით მაბრუნებდა სახლში, მშობლებთან. ვირწეოდი და მთელი ძალით ვებღაუჭებოდი უნაგირს. არ იყო ის ცხენი თვირთვილა, არავინ წაიყვანდა დოღში, არც არსად გადაიჩეხებოდა. ისეთი ცხენი იყო, მოთხრობასაც არავინ დაწერდა იმაზე, მაგრამ მე მაინც მეშინოდა. და რაც უფრო ვიზრდებოდი, უფრო მეტად მეშინოდა, ცხენისა ხო და კიდევ იმის, ცხენების მოყვარული ბიჭი არ შემყვარებოდა.

გადავრჩი, გურამ-გურამ. შენ ჩემ დაბადებამდე დიდი ხნით ადრე მოკვდი.
მე არ ვცეკვავ. ის ვარ, ვინც კუთხეში ჯდება და ჩუმად უყურებს, როგორ ცეკვავენ სხვები ისე, როგორც შენს მოთხრობებში ლამაზკაბიან გოგოებზე და ზღვაზე. ზოგჯერ ცხოვრებაც ასეთი გამომდის: ვჯდები კუთხეში და ვუყურებ, როგორ ცხოვრობენ სხვები ისე, როგორც შენს მოთხრობებში ლამაზკაბიან გოგოებზე, ბათინკებიან ბიჭებზე, ზღვაზე და მთებზე. ისეთი გრძნობაა, თითქოს კიდეებჩამპალ ნავში ვწევარ, ტალღებზე ვირწევი და ველოდები, როგორ ამომათრევს ვინმე მუნჯი კაცი შავი, თევზისსუნიანი წყლიდან.

რა ქნან ჩემნაირმა გოგოებმა, გურამ-გურამ. ვერაფერს იზამენ, სანამ შენნაირი ბიჭები დადიან დიდი, მძიმე ბათინკებით და აი ასეთ ამბებს ყვებიან. ისე ყვებიან, ვითომ ჩვეულებრივი იყოს ეს ყველაფერი, ყურძნის დამწიფებასავით ჩვეულებრივი. მაგრამ მე და შენ ხომ ვიცით, რომ ყველა შემოდგომა გადასატანია.

და ზოგჯერ ცხოვრება ისეთია, როგორც სიკვდილი მთებში. შეგუბდება და ყელში გაჩრილი ბურთებით დადიხარ. ამ დროს ერთიც არავინ არის, სულაც წერილი მიწერო და მოუყვე. ჰოდა ასე გამოვიდა – აი ახლა, ერთ ჩვეულებრივ შემოდგომაში, ზის ერთი ულამაზო გოგო და შენი სიკვდილიდან ნახევარი საუკუნის შემდეგ სასიყვარულო წერილს გწერს.
კიდევ მოგწერ. მაინც სულ იმათ ვწერ, ვინც არ მიპასუხებს.

გურამ-გურამ-გურამ.

ლიტინტერვიუ ჟურნალისტთან

გიორგი კილაძე: ქალბატონო ნინო, თქვენი თაობის ჟურნალისტების უმრავლესობა მწერალიცაა… ჩვენი ტრადიციულ კითხვა: თქვენი ლიტერატურული და არამარტო ლიტერატურული СV.

ნინო კოლელიშვილი: როგორც პროფესიული ისე ლიტერატურული cv საკმაოდ დაჩაგრულია…საკმაოდ ადრე შევეჭიდე ოჯახის უღელს, ამიტომ ვეღარც წერა შევძელი და ვერც ჟურნალისტობა, თუმცაღა წერა არასოდეს შემიწყვეტია… ესსეები, ლექსები, ჩანახატები დღესაც ვწერ და ვფიქრობ ყოველთვის დავწერ, უბრალოდ მჭირდება წერა, ასე თავს უკეთ ვგრძნობ! როდესაც რაღაც მაწუხებს, უნდა დავწერო და ვგრძნობ მერე ვთავისუფლდები…

გიორგი კილაძე: ადრე დავვოჯახდიო, ბრძანეთ, ოჯახზე მოგვიყევი…

ნინო კოლელიშვილი: ოჯახი ყველაზე მნიშვნელოვანია თითოეული ადამიანის ცხვრებაში… მე ძალიან ადრე 14 წლის დავოჯახდი. ძალიან რთული პერიოდი იყო, გარდატეხის ასაკი და მასთან დაკავშირებული სირთულეები, ამას დაერთო 90-იანი წლების გაჭირვებაც, ვფიქრობდი, რომ  ყველა გამოცდას გავუძელი… 16 წელი მქონდა საკმაოდ ბედნიერი ოჯახი, თუმცა მერე ბევრი რამ შეიცვალა, ჩვენც შევიცვალეთ და ამჟამად მარტო ვზრდი 3 შვილს:

უფროსი 20 წლისაა, კალათბურთელი და სტუდენტია – თორნიკე ჟორჟოლიანი

შუათანა სკოლის მოსწავლე 15 წლის მორაგბე – რატი ჟორჟოლიანი

პატარა, 6 წლის ნენე წელს უკვე სკოლაში მიდის და მთელი ძალბით ჩართულნი ვართ მისთვის მნიშვნელოვან ცხოვრებისეულ სიახლეში.

გიორგი კილაძე: მამაზე უნდა მომიყვე
ნინო კოლელიშვილი: მამაზე ბევრის მოყოლა შემიძლია, მაგრამ ბევრი ბლაბლა არ მიყვარს, უბრალოდ მინდა ვთქვა, რომ მამა ჩემთვის ბავშვობიდანვე განსაკუთრებულს ნიშნავდა. ალბათ იმიტომ რომ ჩემგან შორს ცხოვრობდა, ანუ ერთი ოჯახი არ ვიყავით და მუდმივად მაკლდა, ბავშვობაში მამა ჩემთვის მიუწვდომელთან ასოცირდებოდა, ჩემი კუმირი იყო დიდი ხნის განმავლობაში… სკოლაში ჩემს სანახაად რომ მოდიოდა, მახსოვს მთელი კლასის ბავშვების გაბადრული სახეები, კარს რომ შემოაღებდა ხოლმე და მე ამაყი ვიყავი, ან შეიძლება უბრალოდ ბედნიერი რადგან დიდი ხნის უნახავი მამა მოვიდა. ) თუმცა ეს იყო ბავშვობაში, მერე მივხვდი, რომ სიყვარულს და გესმის თუ არა ამათუ იმ ადამიანის, ამ შემთხვევაში კი მშობლის, ან ესმის თუ არა მას შენი. ერთჭერქვეშ ცხოვრება არ განსაზღვრავს. ზაზა ძალიან ლიბერალური მამაა, არ უყვარს ზედმეტად შვილის ცხოვრებაში ჩარევა, ცდილობს მიმართულება მისცეს შვილს,ურჩიოს, თუ რა თქმა უნდაესუკანასკნელი შეეკითხება აზრს, თვითონ კი უხეშად არასოდეს ჩაერევა ჩვენს ცხოვრებაში.ჩვენ ხუთი დედმამიშვილი ვართ და მოგეხსენება ახალგაზრდების ამბავი, ზოგი რა დროს ბრუნდება სახლში და ზოგი სად რჩება, ამის გამო ზაზა სულ გვყარაულობს, ხანდახან ბრაზდება ამ სახლში ყარაულად ვმუშაობო ), თუმცა ხუმრობს და თუ ვიგვიანებთ სერიოზულად ნერვიულობს, თუმცა თუ არ იცის სად ვართ, თუ კონტაქტზე ვართ და ვრეკავთ, ვაფრთხილებთ არასოდეს ბრაზდება. არ ვიცი კარგია თუ ცუდია ეს, ვერ ავხსნი… ვიცი ის, რომ ძალიან მიყვარს და ვიცი, ისიც რომ, რაც არუნდა გამიჭირდეს მისი იმედი თამამად შემიძლია მქონდეს. ის არის კაცი და მამა, ის არის იმედი და სიამაყე, ის არის ჩემი და ჩემი და ძმის საწყისი, რასაც ჩვენ ვაგრძელებთ და ვალდებულნი ვართ ისე გავაგრძელოთ როგორც ის გვასწავლის. ვალდბულნი ვართ ის სიყვარული რაც ჩვენში გაზარდა ჩვენ ჩვენს შვილებში აღმოვაცენოთ.
მახსოვს, ერთხელ კუკარაჩას პრეიმერა იყო თელავში, მე მაშინ 3 წლის ვიქნებოდი და ბებიასთან ვიყავი სტუმრად თელავში. მეზობლის ქალმა, რომელსაც ძალიან ვუყვარდი, წამიყვანა კინოში. ვზოვართ დარბაზში, მიდის ფილმი და წყნარად ვზივარ მანამ, სანამ ინგა რევოლვერს ამოიღებდა და მურტალოს ესროდა… როგორცკი გასროლა გაისმა, ავტეხე ტირილი, მიშველეთ მამა მომოიკლეს მეთქი. ისეთი ისტერიკა დამემართა, ფილმის ჩვენება გააჩერეს და მთელი დარბაზი თავზე დამეხვია.ზოგი წყალს მოარბენინებდა, ზოგიიმ ქალს ლანძღავდა, სად მოგყავდა ბავშვი, როგორ არ იფიქრეო და ა.შ. მოკლედ ის მახსოვს, რომ მეუბნებოდნენ დაწყნარდი შვილო ეს ხომ ფილმია, კარგადაა მამაშენიო, მაინც არ გავჩერდი და სანამ დარბაზიდან არ გამიყვანეს ფილმის დასასრული ვერ ნახა მაყურეელმა. აი ასეთი სტორია გადამხდა თავს )

გიორგი კილაძე: მოდით, ლიტერატურას დავუბრუნდები, თქვენი ნებართვით… ვიცი, ლექსებს წერთ… “სავიზიტო ლექსი” თუ გაქვთ? წაგვაკითხებთ?

ნინო კოლელიშვილი: “სავიზიტო ლექსი” ცოტა ხმამარალი ნათავქმი იქნება. მაგრამ ეს იყოს:

ღიმილის შემდეგ…

დახურულია სივრცე,ქარი შემხვდება ღამით…
როცა ღიმილი მიწევს,სევდის მედება ალი…
შემოდგომაა გარეთ,უცნაურია მთვარე…
როცა ღიმილი მიწევს,ფართოდ გავახელ თვალებს…
ვიცი გრძნობების ძერწვა,თუმცა ვერაფერს გავხდი…
მძიმე კაეშანს, ნაღველს ღიმილი ვეღარ წაშლის…
ფიქრებს წამოვშლი, ლექსებს ყოველ ნაბიჯზე დავღვრი..
ნახე ღრუბელი ცაზე?ვარსკვლავის არ ჩანს კვალიც…
დახურულია სივრცე…ვერცხლის მნათობი ღამით
როცა ღიმილით მიმზერ,სევდის მედება ალი..

გიორგი კილაძე: გახსოვთ, როდის და რატომ დაწერეთ?

ნინო კოლელიშვილი: კონკრეტული მიზეზი, თუ რამ დამაწერინა აღარ მახსოვს,თუმცა ძალიან მიყვარს ეს ლექსი, ალბათ, იმ პერიოდსა და განწყობას მახსენებს, რაც დაწერისას მქონდა… არის რაღაც, რაც ძალიან ძვირფასია ჩემთვის დღესაც და ამიტომ მიყვარს ამდენი წლის შემდეგაც კი, მიუხედავად იმისა, რომ დიდ პოეტურ ხერხებსა და რითმას არ  შეიცავს…

ლექსი ერთ–ერთი იმედგაცრუებაზეა, რომელიც ყველა დამიანს ადრე თუ გვიან ხვდება ცხოვრების განმავლობაში, სიყვარულზე და იმედგაცრუებაზე.

გიორგი კილაძე:  თვითკრიტიკული ზომაზე მეტად ბრძანებულხართ. პირველი დამოუკიდებლად წაკითხული წიგნი თუ გახსოვთ, ყველაზე ბევრჯერ წაკითხული?

ნინო კოლელიშვილი: მარკ ტვენის ტომ სოიერი! ახლაც სიამოვნებით ვიხსენებ ჩემს პირველ ნაბიჯებს ლიტერატურულ სამყაროსთან…

უსაქმურად დავეხეტებოდი სახლში.ასე 8–9 წლის ვიქნებოდი, მაშინ ბებია მზრდიდა (მამის დედა, პროფესიით ჟურნალისი ნუნუ მატარაძე) ხან რას მივედე, ხან რა გავაფუჭე ყველას ხელი შევუშალე, მოკლედ რომ მოვჭრა… მიყურა ბებიამ და მითხრა, რომ იცოდე რა ოქროს დროს აცდენ ასე აღმა–დაღმა სიარულში, სანამ სკოლაში დადიხარ გამოიყენე,წაიკითხე წიგნები, თორემ შვილები რომ გეყოლება ვეღარც მოიცლი და ამასთანავე ვეღარაფერს დაუდებ გულსო… უცნაურია და ბავშვობაში სხვა ემოცია გვაქვს თითოეულ სიტყვაზე, შემეშინდა გაუნათლებელი არ დავრჩე მეთქი და სასწრაფოდ თაროებზე ჩაწიკწიკებულ წიგნებს შორის მარკ ტვენის „ტომ სოიერს“ ვკიდე თვალი… წიგნის გადაშლა და პირველივე აბზაციდან ლიტერატურატურის სიყვარულით მოვიწამლე.

გიორგი კილაძე: ყველაზე მეტჯერაც  “ტომი”  გაქვთ წაიკითხული?

ნინო კოლელიშვილი:  ტომი, პეპიგრძელიწინდა, უფლისწული და მთხოვარი, ჯეინ ეარი მახსოვს 3 ჯერ წავიკითხე. სამი მუშკეტერი რეკორდულ დროში, ერთ დღეღამეში დავასრულე.

გიორგი კილაძე: დიდებული წიგნები ჩამოთვალეთ…  ეროვნული ბიბლიოთეკის ჯერ უსახელო რადიოს ქეთი გზირიშვილის საავტორო გადაცემა აქვს: გზაში წაკითხული წიგნები”? გიყვართ გზაში კითხვა? რომელ გზაში წაკითხულ ნაწარმოებს გაიხსენებთ?

ნინო კოლელიშვილი: ხშირად მიწევს საზოგადოებრივი ტრანსპორტით მგზავრობა… ქალაქიდან ქალაქში გადაადგილებაც საკმაოდ არაიშვიათია ჩემთვის, ამიტომ წიგნი ყოველთვის თან დამაქვს. ბოლო პერიოდში კიდევ ერთხელ მივუბრუნდი გურამ დოჩანაშვილის “სამოსელს”, ახალი თვალით გადავიკითხე, ორჰან ფამუქის “მე წითელი მქვია”…

ძირითადად ვცდილობ მატარებლით ვიმგზავრო, აქედან გამომდინარე, სასიამოვნოც კია მატარებლის ბორბლების ხმაურში წიგნის კითხვა.

მატარებელში თითქოს სხვანაირად იკითხება, უფრო ლაღად, ყურადღებაც მეტად მობილიზებული გაქვს ერთ კონკრეტულ საქმეზე, დროც მალე გადის. საინტერესოსა და ახალ ახალ რაღაცას ყოველთვის იპოვი.

გიორგი კილაძე: რომელიმე წაკითხული წიგნის, თუნდაც გზაში წაკითხულის,   შთაბეჭდილებებზე არაფერს მეტყვით?  რას ვიპოვი? თქვენ რა აღმოაჩინეთ?

ნინო კოლელიშვილი: მაგალითად პირველად როდესაც „სამოსელი პირველი“ წავიკითხე, არც კი მიმიქცევია ყურადღება იმ გმირითვის, რომელიც ლამაზქალაქში დადის და ყოვე საათში ბოლო ხმაზე ყვირის: „უკვე საღამოს 7 საათია და ყველაფერი რიგზეაა“… მაგრამ ახლა სულ სხვაგვარი თვალით შევხედე ამ ერთი თქმით უმნიშვნელო ადამიანს… თითქოს მთელი სამყაროს ქაოსური წესრიგის შესახებ სრული ინფორმაციის გაგება ამ კაცის, ლეპოლდინოს ქცევითაც კი შეიძლება… ასე რომ ახალი დეტალების და მნიშვნელოვანი სიბრძნეების პოვნა ალბათ ყოველ ჯერზეა შესაძლებელი…

გიორგი კილაძე:  საინტერესოა! არ მიფიქრია ამაზე!!!   მწერალი თეონა დოლენჯაშვილი მოთხრობის დასაწყისს პირველი წინადადებას, პირველი აბზაცს _განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ანიჭებს, გიორგი კეკელიძე ლექსში _ ფინალს, თქვენ როგორ ფიქრობთ? აქვე, თქვენმა კოლეგამ, რუსა მაჩაიძემ ინტერვიუში მითხრა: პირველი წინადადება ავტორისთვის არის, ბოლო კი – მკითხველისთვის. ეთანხმებით?

ნინო კოლელიშვილი:  მე ასე ვიტყოდი, ასე მგონია, ჩემი პირველი წიგნი რომ  სხვა, თუნდაც უკეთესი  ნაწარმოები ყოფილიყო,ვიდრე „ტომ სოიერია“ ლაბათ ნაკლებად მომწონებოდა კითხვა და ნაკლებ მოვინდომებდი, საწყის ეტაპზე მაინც… დაწყებას დიდი მნიშვნელობა აქვს,ახლაც მახსოვს და ალბათ ყველას ახსოვს: „ტომ – პასუხი არ არის… ტომ – პასუხი არ არის… სად დაიკარგა ეს ბიჭი?..“  აი ეს იყო ანკესი. მახსოვს ვიფიქრე, ნეტავ მართლა სად დაიკარგა ეს ბიჭი? მერე განვაგრძე და ახლა უკვე ტომის დამოკიდებულებამ დამაინტერესა და შევყევი, ჩამითრია. როგორ იწყება კინოფილმი, სწორედ ეს მნიშვნელოვანი 2 წუთი, ხდება გარდამტეხი უყურებ თუ არა ამა თუიმ კინოფილმს… ასევე აწიგნიც, ნაწარმოები, შეიძლება ცუდი შედარებაა მაგრამ როგორც თევზისთვს სატყუარა,ისეა საწყისი ნაწარმოებისთვის, რაც ინტერესში გაგდებს, ნუ რა თქმა უნდა მერე არ უნდა გაწყალდეს და იგივე უნდა შენარჩუნდეს… ასევე დასასრულიც, რაღაც წერტილი უნდა დაისვას, ის რის გამოც ამდენი დრო დახარჯე, ის რის გამოც ღამე ათენე, ის რის გამოც ემოცია გამოხატე. დასკვნა უმნიშვნელვანესია ფაქტორია, როგორც მწერლისთვის ისე მკითხველისთვის… დასკვნა ისაა, რამაც მეორედ უნდა მიგაბრუნოს ან წიგნისკენ ანდა ამავე ავტორისკენ.

გიორგი კილაძე: ალბათ აუდიო და ელექტრნული  წიგნებზე  რას მეტყვით, არიან გზამკვლევი თუ გზისგამკვალავები, წიგნის სრული ვერსიი წაკითხვის ინსპირატორები?

ნინო კოლელიშვილი: ჩემი აზრი ასეთია, გიო, ზოგს მღვდელი მოწონს ზოგს მღვდლის ცოლი… ვისაც როგორ ეკითხება ისე უნდა იკითხოს, თუნდაც ადაპტირებული წიგნი იყოს, მთავარია სურვილი ქონდეს გაეცნოს, მიიღოს ახალი ინფორმაცია, დაკავდეს საინტერესო საქმით, ისეთით როგორიც კითხვაა… იმედია ამ ძიების პროცესში ჭეშმარიტებასაც აღმოაჩენს და სრულ ვერსიამდე მიაღწევს.

გიორგი კილაძე: “კაცი, რომელსაც ლიტერატურა ძლიერ უყვარდა” მეოცე საუკუნის სამოცდაათიანი წლების დასაწყისში დაიწერა. მას შემდეგ დიდი დრო გავიდა… თითქმის 40 წელი. როგორ ფიქრობ, რით ჰგავს თანამედროვე ლიტერატურისმოყვარული კაცი ვასიკო კეჟერაძეს. ჰგავს კი საერთოდ? “კარცერ ლუქსის”, უფრო ზუსტად წიგნის “იძულებით” შეყვარების იდეაზე რას მეტყვით?

ნინო კოლელიშვილი: განვითარებასთან ერთად ადამიანებიც იცვლებიან, მე ვფიქრობ ვასიკო კეჯერაძე მაშინ როდესაც ეს ნაწარმოები შექმნა დოჩანაშვილმა, იმ დროშიც არ არსებობდა, ახლა მითუმეტეს არარეალურად მეჩვენება, თუმცა ლიტერატურის სიყვარული რომ ახალ თაობას ნაკლებად აქვს ნათელია. 21 საუკუნე კომპიუტერის და ტექნიკის საუკუნეა, ერთგვარად სიახლისა და სხვა განზომილებაში გადასვლის საუკუნე, მაგრამ წიგნისა და ლიტერატრის სიყვარული მაინც სხვაა… სხვა შეგრძნებაა ფურცლის გადაშლა, წიგნის სუნი. სიამოვნებით შემოვიღებდი კარცერ ლუქსს, დიდი სიამოვნებით… თუმცა არა დასჯის მეთოდად… უფრო განტვირთვის მიზნით… მუდმივი სტრესისგან გათავისუფლების მიზნით…

გიორგი კილაძე: თარგმნაზე რას მეტყვით? შეგიდარებიათ ორიგინალი და თარგმანი?

ნინო კოლელიშვილი:  ერთი საინტერესო ისტორია მაქვს თარგმანთან დაკავშირებით: ბავშვობაში, ჩემს ბებიას სურდა რომ უცხო ენების ინსტიტუტში ჩმაებარებინა და აქტიურად მატარებდა ინგლისურზე კერძო მასწავლებელთან. იყო ასეთი მასწავლებელი, მერი კირვალიძე, სხვათაშორის მამაჩემსაც ასწავლიდა ინგლისურს სკოლაში, ჰოდა მეც მასთან დავდიოდი. საოცარი ქალი იყო, გაკვეთლზე ქართულად სიტყვას არ გვაღებინებდა. მოგვცემდა უცნობ ტექსტს და დროს 15 წუთს, ეს ტექსტი უნდა წაგვეკითხა და შინაარსი მოგვეყოლა. ერთ–ერთ გაკვეთილზე „ჯეინ ეარის“ წითელ ოთახში დამწყვდევის ეპიზოდი შემხვდა… ძალიან კი გავწვალდი, ბევრი სიტყვა არ მესმოდა, თუმცა კითხვისას მივხვდი რომ ნაწარმოები რა ენაზეცაა შექმნილი იმ ენაზე მეტად საინტერესოდ იკითხება, ვიდრე თარგმანი, თუმცა გააჩნია თარგმანსაც… მთარგმელიც იგივე ავტორია, როგორ მოარგებს სიტყვებს ერთიმეორეს, როგორ გადმოსცემს იმ ემოციას რაც ავტორს აქვს ნაგულისხმები თარჯიმანზეა დამოკიდებული… მასზეა, მის “ნამუსზეა” ამა თუიმ ავტორის “პოპულარობა” ჩამოკიდებული… ისე რაც მეტი ენა იცი მით მეტი ადამიანი ხარო და თუ ორიგინალში წიგნების კითხვა შეგიძლია, თავი არ უნდა დაზოგო და უსათუოდ წაიკითხო…

გიორგი კილაძე: ქალბატონო ნინო, ვიცი ეროვნული ბიბლიოთეკის ლიტერატურულ ფორუმ “ებლიტფოს” იცნობთ.  “ებლიტფომ” არც თუდიდი ხნის წინ საინტერესო პორექტი წამოიწყო…  წევრები თავად სვამენ მათთვის საინტერესო ლიტკიტხვას და თავადვე პასუხობენ… “გისმენთ”…

ნინო კოლელიშვილი:  მახსოვს ბავშვობაში მეკითხებოდნენ ხოლმე და სხვათაშორის ახლაც ხშირად ეკითხებიან ადამიანები ერთმანეთს თუ რომელია მათი საყვარელი ნაწარმოები, წიგნი… ამაზე პასუხის გაცემა ძალიან რთულია,წიგნებიდან ადამიანები    სწავლობენ, იღებენ ინფორმაციას და შემდეგ სხვადასხვაგვარად იყენებენ მიღებულ ცოდნას, აქედან გამომდინარე, მიმაჩნია, რომ ყველა წიგნიდან შეიძლება მნიშვნელოვანი რამის შეძენა… მახსოვს წიგნების კითხვა რომ დავიწყე ყოველი ახალი ნაწარმოების წაკითხვის შემდეგ ის წიგნი ხდებოსა საყვარელი წიგნი ჩემთვის, რადგან ახალი ემოცია თუ გრძნობა  იბადებოდა ჩემში, რაც ერთგვარად სულიერად მზრდიდა და მაყალიბებდა.

გიორგი კილაძე: ელექტრონულ ფორმატში კითხვაზე რას მეტყვით? ბედვური წიგნი მაინც სულ სხვაა?

ნინო კოლელიშვილი: ერთი უცნაური რამაა,მგონი ზემოთაც აღვნიშნე, წიგნის სუნი პირადად ჩემზე დადებითად მოქმედებს, განსაკუთრებით ახალი ნაყიდი ) თავის ხიბლი აქვს, აი როგორც სპექტაკლი ნახო თეატრში და მერე იგივე დადგმის ტელეჩანაწერი,სხვადასხვანაირად აღიქმება ჩემთვის… ამ შემთხვევაში მთავარია კონტაქტი მსახიობსა და მაყურებელს შორის. წიგნის შემთხვევაშიც მგონია, ამის მსგავისა რაღაც, აუხსნელი… გრძნობათა შორის ყნოსვა ხომ ერთ-ერთი უმთავრესი შეგრძნებაა… J თუმცა როდესაც არ მაქვს ბეჭდური გამოცემა, რა თქმა უნდა ელექტრონულად, ინტერნეტში ვცდილობ წაკითხვას.

გიორგი კილაძე: ერთგან ვწერდი, კითხვის დასრულების შემდეგ მაინდამაინც პირველ შთაბეჭდილებას ნუ ენდობით–მეთქი… წიგნი რომელიც დაიწყეთ, მიატოვეთ, მაგრამ მიუბრუნდით და ძალიან მოგეწონათ…

ნინო კოლელიშვილი: გეთანხმები გიო, მასხოვს ბავშვობაში ჩვენთან ბევრი საინტერესო ადამიანი მოდიოდა სტუმრად… ისტორიკოსები, ჟურნალისტები, მწერლები, პოეტები და რეჟისორები, მხატვრები და მსახიობები, იმართებოდა საინტერესო საუბრები, 10 წლის ვიქნებოდი მაშინ, ყური მოვკარი უფროსების საუბარს, როდესაც გოთუას დავით აღმაშენებელს განიხილავდნენ, გადავწყვიტე წამეკითხა და ბიბლიოთეკას მივაშურე… ავიღე წიგნი და პირველი რეაქცია იყო შიში სქელტანიანი წიგნის დანახვაზე, შემდეგ კი რაღაც ისე ვერ აეწყო, თითქოს არ იყო მომწიფებული გონში მისი გაგება და აღარ წამიკითხავს… მახსოვს სახლში ვთქვი ამის შესახებ, პაპა, ვიქტორ კოლელიშვილი ისტორიკოსი იყო, გაკვირვებულმა შემომხედა და დამამშვიდა, სულ მალე წყალივით წაიკითხავ მაგ ნაწარმოებს, ნუ ჩქარობ, მოვლენებს წინ ნუ უსწრებო… მაშინ ვერ მივხვდი რაზე იყო საუბარი, მაგრამ საქართველოს ისტორიის შესწავლის დაწყებისთანავე ისევ გაჩნდა სურვილი და ერთი ამოსუნთქვით ვიმოგზაურე გოთუასეულ აღმაშენებლის ეპოქაში

გიორგი კილაძე: გემოვნებიანი მკითხველის განსაზღვრება თუ გაქვთ? რით განსხვავდება გემოვნებიანი მკითხველი, ჩვეულებრივი მკითხველისაგან? იმითაც ხომ არა რომ “პირველი შთაბეჭდილება არ ატყუებს”?

ნინო კოლელიშვილი:  იცი რა არის გიო, ხშირად ამბობენ, რომ გემოვნებაზე არ დავობენ, თუმცა სწორედაც რომ გემოვნება ხდება ხოლმე სადაო და განსახილველი თემა… თავდაპირველად ვფიქრობ უნდა იკითხო ყველაფერი, ყველაფერი რაც ხელში მოგხვდება, მერე წიგნის ხელში აღებისთანავე მიხვდები შენია თუ არა ესათუ ის ნაწარმოები…ჩემგან მიუღებლად მიმაჩნია ვინმე ვაკრიტიკო, მივუთითო თუ რა არ წაიკითხონ ან პირიქით, მაგრამ მთავარი ისაა რომ ვიკითხოთ, ვიკითხოთ ბევრი და  ძიებაში მივალთ ჭეშმარიტებამდე.

გიორგი კილაძე: ქართულ პოეზიაზე, პროზაზე რას მეტყვით? გაუსწრო პოეზიამ პროზას?

ნინო კოლელიშვილი: ქართული პროზა-პოეზიის კრიტიკოსად ნაკლებად გამოვდგები, თუმცა მიხარია რომ ბევრი ახალგაზრდა ცდილობს შექმნას და ახალი სიტყვა თქვას… მიხარია რომ ბევრი იწერება, გამოჩნდნენ საინტერესო პოეტები და მწერლები თავისებური ხელწერით და საინტერესოა, კონკრეტული გვარების დასახელებისგან თავს შევიკავებ

გიორგი კილაძე: ლიტერატურული ჟურნალის, გაზეთის რედაქტორობაზე თუ გიფიქრიათ? რამდენ ხანში შეიძლება შექმნათ კარგი ლიტერატურული ჟურნალი/გაზეთი?

ნინო კოლელიშვილი:  ამხელა ამბიცია არასოდეს გამჩენია… ლიტერატურული გაზეთის რედაქტორობა დიდი პასუხისმგებლობაა! საქმე იმაშია, რომ მასა არაა მზად იკითხოს, არადა მიმაჩნია, რომ მწერლისა თუ პოეტის ცნობადობას, განვითარებას სწორედ ხალხის კითხვის დონე ამაღლებს… არც კი ვიცი რა გიპასუხო,ჩვენს ქვეყანაში საკმაოდ რთული იქნება მოკლე დროში შექმნა და განავითარო ლიტერატურული ჟურნალი თუ მკითხველის მზაობა საკმაოზეე დაბალია

გიორგი კილაძე: არსებობს თანამედროვე ლიტერატურაში `აკრძალული თემები~ თემები? ქართულში? “არ არსებობს და ძალიანაც კარგი. წინააღმდეგი ვარ აკრძალული თემების!” – თქვენი კოლეგის, ქალბატონ ნათია კობერიძის ინტერვიუდანაა. თქვენი კომენტარი.

ნინო კოლელიშვილი:   მწერალი თუ პოეტი, ზოგადად ხელოვანი ადამიანი იმითაა მდიდარი რომ თავისუფალია გამოხატვის ფორმებში, ის ამბობს სათქმელს ისე როგორც მიაჩნია, რომ უნდა თქვას და სათქმელი კი ყოველთვისაა ამას კი წყალი არ გაუვა, სირაქლემას პოზა არაფრისფომცემია, დუმილი და ტაბუ რაიმეს რომ შველოდეს სამყაროში სრული სიჩუმე იმეფებდა.

გიორგი კილაძე: სიტყვები? ფრაზები?

ნინო კოლელიშვილი: “სანამ ცოცხალი ხარ, არ მოკვდები და თუ მოკვდი მერე აბა რისიღა უნდა გეშინოდეს. სიკვდილს იქით ხომ კიდევ უფრო დიდი სიცოცხლეა…” ჩოხელი

საოცარი ფრაზაა! მე აკრძალულ, სიტყვებსა და ფრაზებზე გკითხეთ…

ნინო კოლელიშვილი:  ა, უკაცრავად ,) უცებ ვერ მივხვდი..

გიო კილაძე: იყოს, იყოს, მშვენიერია.

ნინო კოლელიშვილი:  არ მახსენდება იცი ასე ერთი შეხედვით,  ალბათ სალანძღავი სიტყვები ) ვფიქრობ იშვიათად თუ შეგხვდებათ ამათუ იმ ნაწარმოებში… რაც რეალურ ცხოვრებაში ყოველ  ნაბიჯზე გვესმის, ეს ალბათ არც არავის აუკრძალავს მწერლისთვის თუმცა უფრო ეთიკის ამბავია, დამეთანხმებით ლანძღვა-გინება არც ისეა სასიამოვნო მოსასმენ-წასაკითხია…

გიორგი კილაძე: ვინ არის თქვენთვის რუსთაველი და რა არის თქვენთვის “ვეფხისტყაოსანი”.

ნინო კოლელიშვილი: “ვეფხისტრაოსანი”  სიბრძნეა, სიბრძნე რომელსაც დრომ და ევოლუციამ ვერაფერი დააკლო… მარტო ეს სიტყვები რად ღირს, რომელიც რა დროსაც არ უნდა წარმოთქვა სიმართლეს არ შეესაბამებოდეს : |ვარდთა და ნეხვთა ვინათგან მზე სწორად მოეფინების… ანდა ეს, ზოგჯერ თქმა სჯობს არა-თქმასა, ზოგჯერ თქმითაც დაშავდების…მტერი მტერსა ვერას ავნებს, რომე კაცი თავსა ივნებს და ა.შ, რომელი ერთი ჩამოვთვალო…  ბედნიერია ის ვისაც ამ წიგნის გაგება-გათვიცნობიერება შეძლებია, შემდეგ კი ცხოვრების  შესაცნობად გამოუყენებია… ამ ანდაზის არ იყოს: წყალნი წავლენ და წამოვლენ-ქვიშანი დარჩებიანო, აი ეს ქვიშაა ვეფხისტრაოსანი, რომელიც იყო, არის და იქნება წიგნთა წიგნი!

გიორგი კილაძე: „რეჟისორი რომ იყოთ, რომელ ლიტერატურულ ნაწარმოებს არ გადავიღებდი, სცენარისტს მხოლოდ და მხოლოდ ფილმის იდეას დავაწერინებდი, რადგან მიმაჩნია, რომ კარგი ლიტ.ნაწარმოების გადაღება შეუძლებელია და მით უმეტეს, მისი, ასევე კარგ ფილმად გადაქცევა – წარმოუდგენელი.“ – ქალბატონ რუსა ამირეჯიბის აზრია. თქვენი კომენტარი.

ნინო კოლელიშვილი: ჩემთვის ცოტა სხვაგვარადაა საქმე. მიმაჩნია.რომ კარგ რეჟისორს შეუძლია უმნიშვნელო ისტორია შედევრად აქციოს. ხოლო “ცუდ“ რეჟისორს ლიტერატურული შედევრი არაფრისმთქმელ კინოსურათად.

გიორგი კილაძე:  და მაინც,  რომელ ლიტერატურულ ნაწარმოებს  გადაიღებდი.

ნინო კოლელიშვილი:  მართალი გითხრა კონკრეტულად რომელ ნაწარმოებს გადავიღებდი არ მიფიქრია… წიგნის კითხვისას ისედაც წარმოვიდგენ ხოლმე როგორ შეიძლება ეს ნაწარმოები აქციო კინოსურათად… თუმცა უფრო ხშირად რეალური ისტორიების შესახებ ვფიქრობ ხოლმე საინტერესო კინო გამოვა მეთქი… ისე ბავშვობაში, როდესაც „ოსტატი და მარგარიტა“ წავიკითხე დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა და მასზე დიდხანს ვფიქრობდი… ვფიქრობ საინტერესოდ შეიძლება ამ  ნაწარმოების გადაღება!

გიორგი კილაძე: დაასრულეთ: მიყვარს მწერალი, რომელიც (რომელსაც)…

ნინო კოლელიშვილი: რომელსაც მარტივად ესმის მკითხველის პულსაცია! მიყვარს  მწერალი რომელიც  გასწავლის და გაძლევს დაფიქრებისა და გაანალიზების საშუალებას!

გიორგი კილაძე: სულ ახლახან ეროვნულმა ბიბლიოთეკამ მშვენიერის კრებული გამოსცა ”წერილი საყვარელ მწერალს”, თქვენ რომელ მწერალს მისწერ წერილი, თუნდაც გარდაცვლილს?

ნინო კოლელიშვილი: სიამოვნებით მივწერდი დოსტოევსკის და გაბრიელ გარსია მარკესს… რადგან მარკესი მისტიკის მამად მიმაჩნია, ხოლო დოსტოევსკი მწარე რეალობის!

გიორგი კილაძე: მიწერეთ, ერთს ან ორივეს… დარწმუნებული ვარ საინტერესო იქნება.

ნინო კოლელიშვილი:

ძვირფასო გაბო!

მართალი გითხრათ არც კი ვიცი როგორ მოგმართოთ, ან როგორ წარმოვაჩინო ჩემი თავი, რათა ორიგნალური ვიყო, (ალბათ სასაცილოა, თავის მოწონებას, რომ ვცდილობ…)  თუმცა აქვე მიჩნდება აზრი, რა და როგორ შეიძლება მოგწეროთ,თქვენ, სიტყვის დიდოსტატს, რომ წაიკითხოთ ეს წერილი… განა შემიძლია კი რომ ამის პრეტენზია მქონდეს?!  უბრალოდ ბანალური ვიქნები მეც, ისევე, როგორც ათასობით თქვენი მკითხველი და გეტყვით, რომ მხოლოდ უდიდესი კოლუმბიელი კი არა, უდიდესი დედამიწელი ხართ!

ჰოდა მოგესალმებით უდიდესო დედამიწელო… გეტყვით, ჩემს მოკრძალებულ აზრს, რომ თქვენი რომანები,უმეტესწილად სავსეა მისტიციზმით და ამავე დროს სასტიკად რეალისტურია,საოცრად შთამბეჭდავია და ყველა კითხვაზე პასუხის გამცემი, რაც კი ამ ქვეყნად კაცობრიობის არსებობისას დაბადებულა… მას შემდეგ რაც „მარტოობის ასი წელი“ წავიკითხე (ეს დაახლოებით 13–14 წლის ასაკში იყო…) მივხვდი რომ ადამიანი საოცრად მარტოა… რა არის სიმარტოვე? მახსოვს ჯონ დონის სიტყვები, რომელიც შემდეგი შინაარსის იყო, ადამიანი არასოდს არის მარტო, იმდენად, რამდენადაც ის ამ უდიდესი სამყაროს ნაწილიაო… არის ჭეშმარიტება ამ სიტყვებშიც, თუმცა თითოეული ჩვენგანი მაინც სიმარტოვეს განიცდის,განიცდის ამ სულისმომკვლელ შეგრძნებას და ამასთანავე საოცარი ზომიერებაა ამ შეგრძნებაშიც… წარმომიდგენია, რა  ქაოსია ამ სამყაროში, მაგრამ ამ ქაოსშიც არის ზომიერების შეგრძნება გაბრიელ… წამომიდგენია, რა იქნებოდა სიმარტოვის შეგრძნება, რომ არ არსებობდეს…

მოკლედ გეტყვი, უდიდესო დედამიწელო, ადამიანთა შორის ადამიანო, სიამოვნებით ვიმოგზაურებდი იმ ქალაქში, რომელმაც მაკონდოს შექმნის შთაგონება მოგცა… სიამოვნებით გავატარებდი საღამოებს, შენი ბაბუას მიერ მოყოლილი ამბების მოსმენაში, ვიცხოვრებდი შენი გამზრდელი ბებიის გვერდით და შევეცდებოდი მეგრძნო იგივე, შემესისხლხორცებინა თითოეული წამი მათთან ერთად გატარებული, რათა ლიტერატურის ახალი თარგის შექმნაში მეც მიმეღო მონაწილეობა…

ისე რა ეგოისტია ადამიანი გადაირევვი პირდაპირ… ერთხელ მომეცა შესაძლებლობა მომეწერა თქვენთვის და მაშინაც თქვენი ცხოვრებით ცხოვრება მოვისურვე, რომ იგივე განმეცადა, რაც თქვენ… მართალი ხართ, როდესაც ამბობთ რომ ტკბობა მწვერვალზე ყოფნაში კი არა, მწვერვალისკენ სვლაშია, რომ ადამიანებ, როგორცკი ივიწყებენ სიყვარულის არსებობას, სწორედ მაშინ ბერდებიან, რომ ყოველი დღე ისეთივე დღესასწაული უნდა იყოს, როგორც სიცოცხლის ბოლო დღე, რათა დღესასწაულად დარჩე თითოეული გარშემომყოფისთვის, რადგან არაფერია იმაზე ძვირფასი ვიდრე საყვარელი ადამიანების სითბოთი მომზირალი თვალები, არაფერია იმაზე დიადი გრძნობა, როდესაც ხვდები, რომ ვიღაცას ჭირდები, არაფერია იმაზე დიდი სასწაული ვიდრე მზის ამოსვლისას ხელებში ჩამდნარი საყვარელი ადამიანის სურნელი!… გეთანხმებით გაბო, სრულიად გეთანხმეით და საშინლად მწყდება გული, რომ ვერასოდეს შევძლებ თქვენთან ერთად თუნდაც ერთი საათის გატარებას…  “ ყოველთვის თქვი ის, რასაც გრძნობ და აკეთე ის, რასაც ფიქრობ. რომ ვიცოდე რომ დღეს უკანასკნელად გხედავ მძინარეს.. მაგრად ჩაგიკრავდი გულში და შევევედრებოდი უფალს რომ შენი სულის დამცველად მოვევლინე. რომ ვიცოდე რომ უკანასკნელად გხედავ, როგორ გადიხარ სახლიდან მოგეხვეოდი გაკოცებდი და მოგაბრუნებდი რომ კიდევ ერთხელ მეკოცნა.. რომ ვიცოდე უკანასკნელად მესმის შენი ხმა.. ფირზე ჩავიწერდი თითოეულ შენს სიტყვას რათა დაუსრულებლად შემეძლოს მისი მოსმენა, რომ ვიცოდე რომ.. ეს ჩვენი უკანასკნელი წუთებია ..გეტყოდი ‘’მიყვარხარ’’ თითქოს არ ვიყო დარწმუნებული რომ შენ ეს უკვე იცი” … მჯერა, რომ სწორედ ეს სიტყვები (და არამარტო ეს…) უკვალოდ არ ჩაივლის, ღრმად გაიდგამს ჩვენში ფესვებს, გამოიღებს ნაყოფს და უსათუოდ აღმოცენდება ჩვენში ის გრძნობები და თუნდაც იმედები, რაც ასე ძალუმად გსურდა ადამიანებისთვის ძვირფასო გაბრიელ გარსია!

გიორგი კილაძე: , საოცარი წერილია! გმადლობთ! ქალბატონო ნინო, ჟურნალისტი ბრძანდებით… რას ეტყვი შენი თაობის, უფროსი თაობის ჟურნალისტებს.

ნინო კოლელიშვილი:  დღევანდელი სიტუაციდან გამომდინარე ვიტყვი… კრიტიკის ქარცეცხლში ტრიალებს დღეს მედია, ჟურნალისტებს არ ზოგავენ, უარყოფითად აფასებენ მათ საქმიანობას და ამის გამო ხშირად ნეგატიურ დამოკიდებულებას იღებენ ჩემი კოლეგებისგან… ნაწილობრივ დავეთანხმები ვისაც დღეს ჟურნალისტების უმრავლესობის პროფესიონალიზმში ეჭვი უჩნდება, თუმცა ეს მხოლოდ ჟურნალისტიკაში არა, ყველა პროფესიულ მიმართულებაში უჭირს ქვეყანას… გულსატკენია, მაგრამ ასეა! ასე, რომ ჟურნალისტს მოეთხოვება გაიგოს ახალი თემა, დასვას შეკითხვა და ამომწურავი ინფორმაცია მიაწოდოს საზოგადოებას… ერთი შეხედვით მარტივია, თუმცა რა აინტერესებს საზოგადოებას ასეც შევხედოთ, მარტო ჟურნალისტების დადანაშაულებაც არ ღირს… ასე, რომ საყვარელო კოლეგებო, იყავით მართალნი საკუთარ თავთან,პროფესიასთან, დასვით კითხვები, მიიღეთ პასუხები და მიიტანეთ საზოგადოებამდე, იზრუნეთ განვითარებაზე!  შექმენით და გააღვივეთ ინტერესი იმ თემების გარშემო, რის დაკვეთასაც საზოგადოება არ გაძლევთ, თუმცა თავისთავად ფასეულობას და ღირებულებას წაროადგეს… არცერთი სიტყვა უკვალოდ არ იკარგება!

გიორგი კილაძე: და ბოლოს, რას ეკითხებით ყველაზე ხშირად საკუთარ თავს და პასუხი ჯერ–ჯერობით არ იცით? აქვე, კითხვა რომლის პასუხი ზუსტად იცით?

ნინო კოლელიშვილი:  ყველაზე ხშირად? მართალი გითხრათ არ დავკვირვებივარ, თუმცა ყველაზე მეტად დღესაც ამოუცნობი და სადაო სამყაროს შქმნის ისტორია მაინტერესებს, სამყაროს არსებობის და სხვა პლანეტებზე სიცოცხლის არსებობის შესახებ  კითხვები სულ თავში მიტრიალებს… ყველაზე დიდი საოცრება სამყაროა, უდიდესი სამყარო… საიდან მოვდივართ და საით მივდივართ? რაც შეეხება კითხვა რომლის პასუხიც ზუსტად ვიცი, არის ის რომ ვარ თუ არა უკვდავი? და  რა თქმა უნდა არაა ), დანარჩენ სხვა კითხვებზე შესაძლებელია მუდმივად შეიცვალოს პასუხები, გარემოს, სიტუაციისა და განწყობის მიხედვით… არავინ ცის რა იქნება ხვალ… თუმცა ეს არცოდნაც ქმნის სიცოცლის სიყვარულს, სხვა რომ არაფერი ვთქვათ…

გიორგი კილაძე: ახლა თავად დასვით ერთი ლიტკიტხვა და თავადვე უპასუხეთ…

ნინო კოლელიშვილი:  ყველა წიგნი, მოთხრობა, ლექსი თუ ნოველა, ყველა ფილმი თუ  სიმღერა, ნახატი თუ ფოტოსურათი რაღაცის  ძიების პროცესში იქმნება… რა არის შენთვის ის ჭეშმარიტება, რასაც ადამიანები ეძებენ თუნდაც კითხვისას?

მე ასე გეტყოდით:  გურამ დოჩანაშვილს უთქვამს, ” დაწოლისას, დაძინებამდე არის ერთი, რაღაც პატარა, გარდამავალი წამი, როცა საკუთარი თავი ყველამ ვიცით”, ესაა ის ჭეშმარიტება რასაც გამუდმებით ვეძებთ და ზოგჯერ ვპოულობთ, ზოგჯერ კი განგებ თავს ვარიდებთ…  უცნაურები ვართ ადამიანები, შიში გვამოძრავებს ყველგან და ყველაფერში, სიკვდილის შიში… “სიკვდილი რომ არ იყოს, აღარ იქნებოდა ამქვეყნად გულადი და ლაჩარი, მდიდარი და მონა, თვით სიკეთე და ბოროტებაც არ იქნებოდა. სიკვდილი რომ არ იყოს არ დაგვჭირდებოდა არც ბრძოლა და ერთმანეთის ჟლეტა, მაგრამ არც მოსავლისთვის მიწის დაბარვა დაგვჭირდებოდა, არც ოსტატური სიტყვა-პასუხი, არც ვისიმე შიში გვექნებოდა და არც კეთილები ვიქნებოდით, არც ბედნიერნი და არც უბედურნი-აღარაფერი არ ვიქნებოდით, ვიღა გაგვარჩევდა, სიკვდილი რომ არ იყოს… მთელი ის ჩვენი უსასრულო სიცოცხლე აღარაფერი იქნებოდა, ახლა კი, ახლა სიკვდილი რომ არის, სიცოცხლე – სიცოცხლეა…”

ტკბილია სიცოცხლე, მზე, ცა, ზღვა, წელიწადის დროების მონაცვლეობასთან ერთად ჩვენი ემოციური განწყობების ცვლა, საყვარელი ადამიანების სიახლოვე და მათთან ურთიერთობა, დილით გაღვიძებისა და გაზმორების შეგრძნება, იმის შეგრძნება, რომ სადღაც მიგეჩქარება, რომ ვიღაცას ჭირდება ან სულაც ენატრები, რომ საქმე გაქვს და რაღაც უნდა მოასწრო… დაღლაც კი საამოა და დაღლილზე სისხლის მოძრაობისა და გულისცემის სმენა, სასიამოვნო მუსიკა, საყვარელი საჭმელიც კი…  მოკლედ, ტკბილია არსებობის ყოველი წამი და  ტკბილია იმის გაანალიზებაც კი, როდესაც შეგიძლია დარჩე იმ გარდამავალ წამს საკუთარ თავთან „სრულიად შიშველი“და იგრძნო, რაოდენ სასიამოვნოა ცხოვრება!

ლიტერატურული მონოლოგი

მონოლოგი ჭაბუა პაპასა და ჩემი პროზაზე

ჟურნალისტები მეკითხებიან ხოლმე, არ შეგეშინდათ, ჭაბუა ამირეჯიბის შვილიშვილმა, წერა რომ დაიწყეთო? ეს კითხვა სხვებსაც უჩნდებათ და ამიტომ იმ პასუხს კიდევ ერთხელ ვამბობ:

შემეშინდა კი არა, აუცილებელიც კი იყო. როგორ შეიძლება ჭაბუა ამირეჯიბის რომელიმე ოჯახის წევრს წერა არ დაეწყო? მისი, როგორც მწერლის გენეტიკა უკვალოდ უნდა გამქრალიყო?

მე სიტყვების გადაბმის მცდელობა ბავშვობიდან მქონდა,  ჩანახატებსაც ვაკეთებდი,  კლიპებისა და გადაცემების სცენარებსაც ვწერდი, მაგრამ _ არასერიოზულად,  ბავშვობაში ხომ ზოგი რას წერს,  ზოგიც რას. მე კიდევ პირიქით,   ვეძებდი ჩემს თავს სხვადასხვა პროფესიაში,  რეჟისორობას ვსწავლობდი,  ხელოვნებათმცოდნეობას,  ინგლისურს,  საქსაფონზე დაკვრას,  ცეკვებს,  სიმღერას, ყველაფერი ვცადე და კარგადაც გამომდიოდა,  მაგრამ შინაგანად მაინც არც ერთზე მქონია შეგრძნება,  რომ სწორედ ის იყო ჩემი საქმე და მის გარეშე ვერ წარმომედგინა. მხოლოდ ბოლოში მივხვდი, რომ თურმე, რაც ყოველთვის შემეძლო, ის ყოფილა ჩემი გზა…

გერმანიაში დიდი პაუზა მქონდა, შვიდი წელი არაფერი დამიწერია.  ყოფილი ქმარი გავიცანი,  შვილი გავაჩინე,  დიასახლისობას დეპრესია მოჰყვა,  თითქოს საკუთარი თავი დავკარგე,  ვეღარ გავიგე ვინ ვარ,  ვფიქრობდი,  იმიტომ ხომ არ გავჩნდი,  მხოლოდ ჩემი ბიოლოგიური ვალდებულება შევასრულო-მეთქი.  ბოლოს მომბეზრდა ამაზე წუხილი,  ნერვიულობა და საქართველოში დავბრუნდი.  მაშინ საერთოდ არაფერს ვწერდი.  შემდეგ დედამ მომაწოდა იდეა,  დამეწყო პროზაზე მუშაობა,  მოთხრობა,  ნოველა დამეწერა, მაინც სულ რაღაცის ამბოხში ხარ და დადექი და იჩხუბე შენ მოთხრობებშიო… ბავშვობაში და შემდეგ უკვე თინეიჯერობისას რაც მაწერინებდა,   ეს ინტერესი კი არა,  უბრალოდ, თურმე, ინსტინქტი იყო,  მე კი გარკვეულ დრომდე,  ყურადღებას არ ვაქცევდი.  როგორც სპოტსმენს,  რომელიც არ ივარჯიშებს,  კუნთის ატროფია დაეწყება,  ვფიქრობ,  ასეა მწელობაშიც. როცა წერის მოთხოვნილება ინსტინქტურად,  გენეტიკურად გაქვს და არ წერ,  ეს შინაგანი ინსტინქტი სტალაქტიდივით იყინება,  მაგრამ გარკვეული პერიოდის მერე აუცილებლად გადნება და გაათმაგებულად მოგთხოვს თავისას – დამხარჯე,  დამწერე,  მთქვი.  და როცა ეგ პერიოდი დამიდგა, აი, მაშინ დედაჩემმა წამაშველა იდეა,  ბიძგი მომცა.  მეც მაშინვე ავიტაცე.  სწორედ ამაზე ამბობს ვაჟა გიგაშვილი ჩემი წიგნის “ხმის” წინასიტყვაობაში,  მოულოდენელად, ერთბაშად ექვსი დააწყოო.  იმ ერთ-ორ წელიწადში ექვსი კი არა,  თხუთმეტამდე ნოველა გამოვაქვეყნე,  მინდოდა სულ მეწერა და მეწერა.  ასე დავიწყე.  

პირველი მოთხრობა პაპას, ჭაბუა ამირეჯიბს მივუტანე. ვერაფრით მიხვდა,  რას კითხულობდა.  მეორედ,  მესამედ … უკვე ჩემს ტექსტებს თვალი და გონება მიაჩვია.  ძალიან უჩვეულო,  კარგი სტილი გაქვსო,  მეუბნებოდა.  მართალი გითხრათ,  საკუთარ თავზე ლაპარაკი არაეთიტიკურად მიმაჩნია,  მითუმეტეს,  ჩემი ნაწერი უმეტესად არ მომწონს და თითოეულ მოთხრობას იმდენ ხანს ვამუშავებ,  ბოლოს ლამის მეზიზღება ხოლმე.  ოთხფურცლიანი ტექსტი შეიძლება ორი-სამი კვირა ვასწორო. ყველაფერი ზედმეტი უნდა მოვაშორო,  გაწელილი,  მოსაბეზრებელი არ უნდა იყოს,  როგორც ყინულზე, ისე უნდა მისრიალებდეს.  ეს არის ზოგადად,  მწერლისადმი ჩემი განსაკუთრებული მოთხოვნა,  ნებისმიერ მწერალს ვაღიარებ სწორედ ამ ნიშნით.  როგორც კი მომბეზრდება ნაწარმოები,  პირველივე აბზაციც რომ იყოს და ვისიც არ უნდა იყოს - აღარ ვაგრძელებ .  კარგი მიგნება,  კარგი მეტაფორა,  ან ფრაზა თუ გაიწელა,  იქვე კვდება.  ცხრიანში უნდა გაარტყა და გააგრძელო,  სულ უნდა ვითარდებოდეს,  ასე მასწავლეს, პირველ რიგში – დედამ.

დედამ (მანანა ამირეჯიბი, მწერალი, ბელეტრისტი) წერის ტექნიკა გამიწაფა.  ამის გარეშე,  ვერ წამომიდგენია პროზაზე როგორ უნდა იმუშაო.  ორთოგრაფიულ და გრამატიკულ შეცდომებს ტექსტის აკრეფისას ისედაც არ ვუშვებ,  ტექნიკაში ვგულისხმობ სიუჟეტის აგებას,  კვანძის შეკვრას,  მის გახსნას,  ზედმეტობებისგან ტექსტის გათავისუფლებას.  ეს იმდენად შრომატევადი პროცესია,  რომ,  როგორც გითხარით,  ბოლოს ვამბობ ხოლმე: „როგორღა უნდა გავასწორო,  როცა არ მომწონს“.  მაშინ ვანებებ თავს,  მთელი კვირა არ ვეკარები და შემდეგ უცხოთ ვალით,  კიდევ ერთხელ „გადავუვლი“ და მზად არის.  პაპამ მასწავლა. ასევე ძალიან მნიშვნელოვანი რამ პროზაში – თხრობა მუდმივად უნდა ვითარდებოდეს,  ავტორი თითოეულ გვერდზე,  მონოლოგებშიც კი,  საინეტერსო გარდატეხებს,  რაღაც ახალს უნდა სთავაზობდეს მკითხველს.  თავიდან ცოტა არ იყოსჩახლართული,  ბუნდოვანი ფრაზებით ვწერდი,  პაპაჩემმა იმდენი მიმეორა,  სანამ არ გამომიმუშავა,  რომ ტექსტი სადა,  მკაფიო და ყველასთვის გასაგები ყოფილიყო.

დიდი ბედნიერება და გამართლებაა მწერლისთვის,  როცა ბავშვობიდან ესმის საუბრები ლიტერატურაზე,  ისმენს ჯანსაღ კრიტიკას.  მახსოვს,  დედას გერმანიიდან წერილებს რომ ვწერდი,  წითელი კალმით გასწორებულს უკან მიგზავნიდა,  ჩემი შვილი ასე არუნდა წერდესო.  მისგან ვისწავლე,  რომ საინტერესო თემა,  თუ რაიმე ფაქტი სრულად უნდა შეისწავლო,  ყველა მხრიდან გაეცნო,  რათა მასზე ნებმისმიერი რაკურსიდან შეძლო წერა.  საერთოდ,  მხატვრული ლიტერატურა არ მოითხოვს ავტორისგან ობიექტურობას,  ის სრულიად მინდობილია მწერლის ფანტაზიას,  მაგრამ ჭაბუა და მანანა ყოველთვის მეუბნებოდნენ,  რომ აუცილებელია ნაწარმოებში აისახოს ეპოქა,  რომელშიც ცხოვრობ. ეს მასტერკლასები წლების განმავლობაში გრძელდებოდა.  ამ მხრივ ძალიან გამიმართლა.  იგივე მონაცემებით სხვა ოჯახში რომ დავბადებულიყავი,  თუ გავითვალისწინებთ,  რომ ძალიან ზარმაცი ვარ,  ჩათვალეთ,  რასაც ამ დრომდე წერის ტექნიკის თვალსაზრისით მივაღწიე,  დროში საკმაოდ გაიწელებოდა.

ჩემი სიზარმაცის მაგალითი: თავში როცა დასაწერი მიტრიალებს, არ მეშვება და შიგნიდან მუჯლუგუნებს მკრავს ხოლმე, საოცარი ძალა მჭირდება, რომ წელი ავითრიო და კლავიატურას მივუჯდე. არადა, იმ მომენტში ისეთი სავსე ვარ ხოლმე სათქმელით, რომ პირდაპირ ვთუხთუხებ… თუ სიზარმაცემ მაინც გაიმარჯვა ჩემში და ტექსტის აკრებაზე უარი მათქმევინა, მერე სინდისი მქენჯნის ხოლმე და ვინიშნავ ტელეფონში, ქაღალდზე…

გადავუხვიე… დავწერდი მოთხრობას,  ჭაბუა წაიკითხავდა,  მოიმარჯვებდა კალამს,  დამიწერდა შენიშვნებს,  ვბრუნდებოდი შინ და იმ შენიშვნების მიხედვით ვამუშავებდი ტექსტს.  თვითონ მუშაობდა ძალიან ბევრს,  თითო სიტყვას ათამდე სინონიმს აწერდა თავზე.  ”დათა თუთაშხიაში“,  სხვა რომანებშიც,  ცხადია,  ჩანს რაოდენი ძალა და ენერგია აქვს ჩადებული ადამიანს.  ერთხელ,  ”ლიტერატურულ გაზეთში” ისე გამოვაქვეყნე მოთხრობა,  წინასწარ არ წავაკითხე.  იქ რამდენიმე ისეთი სიტყვა მეწერა,  მომერიდა.  არადა ამას ზოგჯერ მოითხოვს ტექსტი,  მოითხოვს პერსონაჟი.  როგორ შეიძლება,  ყველა ერთნაირა დალაპარაკო,  მაშინ ხომ ნაწერი ყალბი გამოვა და არავინ დაგიჯერებს.  ჰოდა, გაზეთი რომ ნახა,  დამიწერა,  იქნებ პატივი დამდო და სხვა დროს წინდაწინ წამაკითხოო.  ჭაბუა პაპა,  ასე რამდენიმე სიტყვის გამო მოვიქცი-მეთქი.  ნეტავი, ერთი შენო,  ხელი აიქნია.  ჟარგონი,  ბარბაზირმი,  უწმაწური სიტყვა (პროზა უწმაწური სიტყვების მოედანად არ უნდა იქცეს) ლიტერატურას ორგანულად რომ შეერწყას,  ძალიან ბევრი უნდა იშრომო.  დედაჩემმა და პაპამ მასწავლა,  ასევე, როგორ არ უნდა დაგენანოს საკუთარი ნაწერის წაშლა.  დედაჩემისგან ვიცი,  ”თუთაშხიაზე” მუშაობისას,  პაპას ათობით და ასობით ფურცელი ჰქონია გადაყრილი.  ჭაბუა ჩემთვის წყაროსავით იყო,  მისგან ვსაზრდოობდი.  როცა გარდაიცვალა,  მეგონა აღარასოდეს დავწერდი,  მაგრამ მერე უარვყავი ეს აზრი,  პირიქით,  ბევრი უნდა ვწერო,  წიგნიც გამოვცე-მეთქი, დავპირდი და იმ დღეების შემდეგ,  მალევე დავიწყე წიგნზე მუშაობა.  

დავიწყე და გამოვეცი კიდეც გამომცემლობა ინტელექტში, მადლობა ზვიად კვარაცხელიას..

თავიდანვე მქონდა გადაწყვეტილი დამეწერა ცისარტყელა.  ასე ვეძახი ჩემს წიგნს,  ვინაიდან მასში შვიდი სხვადასხვა “ფერის” თავია,  ერთი – უფერო, მაგრამ წიგნს „ხმა”დავარქვი , ვინაიდან პროზაა ჩემი შინაგანი ხმა,  ესე იგი – სიმართლის ხმა, რომელიც ნებისმიერ ადამიანში ციცინათელასავით ანათებს.  რაც უნდა არ გაწყობდეს მისი დანახვა,  მაინც ციმციმებს.  სიმართლე თავისუფლებას გვანიჭებს.  მეც, თუ შინაგანად თავისუფლებას არ ვგრძნობ,  მაგალითად,  თუ ჩემში რაღაც ამბოხია,  მაშინ ვერაფერს ვწერ.

ალბათ დაგინტერესებთ, რატომაა სიმართლე უფერო…  სიმართლე ობიექტურობაა,  მას თავისი დანიშნულებ აქვს,  ის არის დოკუმენტური ფაქტი,  რაც აღარ შეიცვლება,  ვერ გადააკეთებ-გადმოაკეთებ.  ტყუილს იმდენად არ ვიყენებ,  რომ სიმართლე ჩვეულებრივი რამ არის ჩემთვის,  თავისთავადი.  შესაბამისად,  უფრო მაინტერესებს სხვებს როგორი დამოკიდებულება აქვთ,  როგორ ხედავენ მას,  რამდენად აფასებენ,  რატომ ტყუიან,  რა არ აწყობთ სიმართლეში,  რატომ არ აწყობთ,  ან საერთოდ,  სჭირდებათ თუ არა სიმართლე.  მოკლედ,  სიმართლე – სიმართლეა.  მშვენიერების,  ანუ ეგზოტიკის კატეგორიაში არ გადის,  ის არ ფერადდება,  უბრალოდ საჭიროებაა.

როგორც უკვ ვთქვი, წიგნი აგებულია შვიდ ფერზე, ანუ შვიდი ემოციის ფერზე. ჩემთვის, ემოცია ქმნის ხმას,  ხმა – სიტყვას,  მას კი ძალიან დიდი ძალა აქვს.  სწორედ ამაზეა ერთ-ერთი ნოველა,  რომლის სახელსაც წიგნი ატარებს.  სხვათაშორის სათაურის სამ ვარიანტზე ვფიქრობდი.  ირაკლი ჯავახაძე და ვაჟა გიგაშვილი სხვადასხვა ვარიანტს მთავაზობდნენ.  ბოლოს,  მე და ლევან ბრეგაზე ერთხმად მივედით გადაწყვეტილებამდე, რომ „ხმა“ დამერქმია.  მგონი ეს ყველაზე ოპტიმალური გადაწყვეტილება იყო.  თანაც ნოველა „ხმაში“ არის ერთი მნიშვნელოვანი დეტალი,  რომელიც აჩვენებს,  რა დაემართა ადამიანს 21-ე საუკეუნეში.  ჩემი მოთხრობები არასოდეს ასახავს ჩემს ბიოგრაფიულ ფაქტებსა ან პრობლემას,  პირად განცდებს გარკვეულ საკითხებზე – ხანდახა

ნ... დავამატებ, რომ პირველ პირში კი ჩემი პერსონაჟები ჰყვებიან და არა – მე.

„ხმაში“ შევიდა როგორც ძველი,  ისე ახალი ნოველები.  ადრინდელ მოთხრობებსა და ახლახან დაწერილებს მკითხველი თავად გაარჩევს.  ვგულის ხმობმკითხველს,  რომელიც კარგად იცნობს კლასიკურ ლიტერატურას და შესაბამისად,  ზუსტად გრძნობს სიახლეს, ანუ თანამედროვე პროზას.   ჩემი ადრინდელი ნოველები,  წერის მანერით,  უფრო კლასიკურ-აკადემიური სტილისკენ იხრება.  ახლები უფრო თამამია.  თავიდანვე რომ არ ჩამეფიქრებინა წიგნის დაყოფა შვიდთავად,  შვიდფერად,  ემოციების მიხედვით,  მათ სიამოვნებით წარმოვადგენდი სხვა ფორმატითაც: ძველები ცალკე იქნებოდა,  ახლები – ცალკე.  თუმცა სინთეზმა მგონი გაამართლა,  ასე მეუბნებიან… წიგნი იწყება „იძიოტით“,  რომელიც ყველაზე ბოლოს დავწერე,  მას მოჰყვება უძველესი მოთხრობა.  ძველებიდან ყველაზე ადრინდელია“`მარშუტკაში“,  რომელიც მალხაზ ხარბედიამ ხუთი წლის წინ „ცხელი შოკოლადის“ ლიტერატურულ გვერდებზე დაბეჭდა.  

რომანის, უფრო სწორად „პოვესტის“ დაწერასაც ვაპირებ, ვაპირებ კი არა, დავიწყე კიდეც.  ეს იქნება ფსიქოლოგიურ-ფანტასტიკური ჟანრის თრილერი.  აბსოლუტურად განსხვავებული სტილის რომანი,  თუმცაღა – ჩემებური,  ცოტა გიჟურ სტილში,  ისეთში,  ”იძიოტსა” და “ტყუილ-მართალში” რომ იგრძნობა.  ნაწარმოებს ძალიან მკრთალად გასდევს რელიგიური ხაზი.  საუბარია იმაზე,  როგორ შეიძლება რაც ბიბლიაში წერია ორნაირად გაიგო.  რელიგიურ მოტივს სწორედ ამისთვის ვიყენებ.  სავარაუდოდ „ნისლი“ ერქმევა.  დღის შუქზე ჩვენ ყველაფერს ვმალავთ და ვაჩენთ მაშინ,  როცა არაფერი ჩანს,  როცა ხილვადობა ნულის დონეზეა.  ნაწარმოებშიც ნისლში ვითარდება მოქმედება,  მისტიკურ ნისლში.  მევყვები,  როგორ იქცევიან ადამიანები,  როცა მათ საკუთარი თავის გარდა,  არავინ ხედავს.  მაგარია,  როცა იცი,  რომ არ ჩანხარ და საშუალება გეძლევა ის გააკეთო რაც გინდა.  ასეთ დროს საკუთარი თავისგან სიურპრიზებსაც უნდა ელოდო.  ფინალი კი შოკისმომგვრელი მოვიფიქრე.  რასაკვირველია,  ახლა ამაზე არაფერს ვიტყვი.  რამდენიმე თავი დაწერილი მაქვს.  უბრალოდ,  რამდენიმე თვეა ხელი აღარ მომიკიდია,  თუმცა სულ მეფიქრება, თავისით მოდის სიუჟეტის განვითარების დეტალები გონებაში. წარმოსახვა ჩემგან დამოუკიდებლად მუშაობს,  იმ მარცვალივითაა,  მიწაში რომ ჩათესავ და ნელ-ნელა იწყებს ზრდას.  ცხოვრებაში არ დავმჯდარვარ და არ მიფიქრია,  აი,  ახლა ამ პეროსნაჟმა რა უნდა ქნას ან ახლა როგორ გავაგრძელო.  დავთესავ ხოლმე და იზრდება მცენარესავით,  ტვინი ჩემ მაგივრად აკეთებს საქმეს,  ერთადერთი მრჩება – ფურცელზე გადმოვიტანო. ისე, ყველაფერი ხომ გონებიდან მოდის,  ჯერ იქ ხდება და შემდეგ – მოქმედებაში.  სულიც იქ არის და გულიც.  ჩემი გონებისთვის რაც მისაღებია,  რა ღირებულებებიც მას აქვს,  იგივე აქვს სულსაც და იმ ღირებულებებიდან გამომდინარე უყვარდება ან სძულს გულს.  ჰოდა, „ნისლის“ დასაწერად ჯერ ვერ მოვიცალე. ჩემს ოცი წლის უნახავ მეგობართან ვაპირებ წასვლას ამსტერდამში.  ერთი სული მაქვს, როდის შევხვდებით ერთმანეთს,  წავიღებ ჩემს ლეპტოპს და ვიმუშავებ.  ზუსტად ვიცი,  რომ ამსატერდამში დავამთავრებ. იქამდე კი „ლიტერატურულ გაზეთში“ დავბეჭდავ თავებს,  იმედი მაქვს ირაკლი ჯავახაძეს მოეწონებადა უარს არ მეტყვის,  იმიტომ რომ ისეთი რედაქტორია,  ტექსტი თუ არ მოეწონა,  ვინც უნდა იყო,  არ გაგაჭაჭნებს თავის ფურცლებზე.

პროზაში ძალიან წუნია ვარ, როგორც ვთქვი, საკუთარიც კი არ მომწონს ხოლმე… ჩემთვის არ არის საინეტერსო ფაქტები.  მხოლოდ ამბის მოყოლა.  ერთადერთი ასეთი სიუჟეტიანი,  თავგადასავლიანი მოთხრობა “ფეხსაცმელი” მაქვს.  საკითხავადაც სხვა ტიპის ლიტერატურას ვირჩევ.  დალაგებულსიუჟეტიანი ტექსტებიდან,  შესავლით,  დასაწყისით,  განვითარებებით,  კვანძებისშეკვრით,  გახსნებით,  - მხოლოდ დეტექტივის კითხვა შემიძლია.  და თუ ფაქტების წერაზე გადავალ,  აუცილებლად ფსიქოლოგიურ დეტექტივს დავწერ,  ჩემთვის საყვარელსა და ძალიან საინეტერსო ჟანრს ავირჩევ.  

ლიტერატურული მონოლოგი

ერთი გურულის მონოლოგი

ყველაზე იოლი მოსაყოლად ალბათ შენი ბავშვობის ოცნებებია, იქნებ არც ისე საინტერესოა, მაგრამ იოლია. საინტერესო პირველი სიყვარულის ისტორიებია, მაგრამ მაგის მოყოლის ნიჭი მე ვინ მომცა! არ გაგაკვირვებთ, თუ გეტყვით რომ „შოფერი“ მინდოდა ვყოფილიყავი, ყიდულობდა მამაჩემი ჩემთვის „გრუზავიკ”„ მანქანებს და მეც დიდი პროფესიოლავით დავაგორებდი ეზოში ბზი ბზის ძახილით. მსუბუქი მანქანები აჯობებდა მარა, კომუნისტები ეშმაკები იყვნენ და ხალხი ფუფუნებას რომ არ მიჩვეოდა პატარა მანქანებს არ უშვებდნენ და მეც ვახრიკინებდი მარტო “გრუზავიკებს”. მერე „ აბეზარა” ვნახე და არქიტექტორობა მომინდა, იქანე არქიტექტორს „პაბედა” ყავდა და ქალებიც ესეოდნენ. ჩემი არქიტექტორობა, წინააღმდეგობაში შედიოდა ოჯახის ინტერესებთან, დედაჩემს ჩემი “პრარაბობა” უნდოდა. მაშინ ოზურგეთის თეატრის მშენებლობა მთავრდებოდა, ცხონებული პროკოპი შარაძე, დედაჩემის აზრით ბევრ ფულს შოულობდა და მეც თუ “პრარაბი” ვიქნებოდი, ჩვენი სახლიც ადრე დამთავრდებოდა. მთელი ცხოვრება, აგურ–აგურ აშენებდნენ და ჩემი “პრარაბობა”, მაგრა უშველიდათ. ფეხბურთელობა არ მინდოდა, ისე ფეხბურთს კარგად ვთამაშობდი. აგი ახლა ესევიენ მაგენს “ტოპმოდელები” და “კანონიერი ქურდები”, თუ არა მაშინ ხისთავიანებს ეძახდნენ. არა და ვინ იცოდა თურმე რა “პაჩოტში” იქნებოდნენ !! არც “კანონიერი ქურდობა” მინდოდა, როგორც ჩანს ქურდობა საერთოდ არ მინდოდა თუ არა “პრარაბობაზე” იოლი რა იყო?! მერე ექიმობა მინდოდა, ექიმებიც მაგარ “პაჩოტში” იყვნენ და მე კიდე “პაჩოტს” გარდა პედიატრობა მინდოდა, მოვლენ ახალგაზრდა ქალბატონები და შენც ხან ბაღანას გაუცინებ და ხან დედიკოს, ხან ბაღანას მიეფერები და ხან… ვაიმე, აი რა მიფიქრია, კიდე კაი, გადავრჩენილვარ, თუ არა, ვივლიდი მთელი ცხოვრება ტრავმოტოლოგებთან ! მერე ალენ დელონობა მომინდა, ვიფიქრე მთლათ მაგისთანა არ ვარ, მარა მეც არ ვარ გლახა ბიჭიო. ცეკვა – თამაში და სიმღერა რომ არ ვიცოდი მაგი ვის აწუხებდა. ვფიქრობდი ბელმონდოსავით გავირჭობ სიგარას პირში და დამესევა ქალებიო. ეეეჰ! საწყალი ჩემი თავი, ამდენი ვიოცნებე და სულ ორი ოცნება მქონია, ფული და ქალები. მთლად გლახაა არაა მარა, კაი იქნებოდა კოსმონავტობაზეც მეოცნება! ახლა ერთი ოცნება დამრჩა – ფული, არა მეორეც დამრჩა, უბრალოდ შემეცვალა. ფული და საქართველოდან გამარეკიე და მეტი არ მინდა არაფერი. ცუდია ასე რომ ფიქრობ, მარა, დამიჯერეთ მთლად მარტო მეც არ ვარ დამნაშავე, ცხოვრებაა ამფერი.

ლიტინტერვიუ ჟურნალისტთან

გიორგი კილაძე: ქალბატონო თამთა, ალბათ დამეთანხმებით, თქვენი თაობის ჟურნალისტების უმრავლესობა მწერალიცაა… ჩვენი ტრადიციულ კითხვა: თქვენი ლიტერატურული და არამარტო ლიტერატურული СV.

თამთა დოლიძე:ჩემს CV-ში ლიტერატურული ნაწილი უკვე ძალიან დაჩაგრულია… იყო პერიოდი, როცა აქტიურად ვწერდი ნოველებს, იბეჭდებოდა ზოგიერთ გამოცემაში და პერსპექტიულ ნოველისტადაც მთვლიდნენ.ეს უფრო უნივერსიტეტის პერიოდია. დაოჯახების შემდეგ საცხოვრებლად გურიაში დავბრუნდი და ჩემი მუზა ყოველდღიურობამ შეიწირა. თავს არ ვიმართლებ, ალბათ მართალია ერთი მწერალი: ”მწერალი ის კი არ არის, ვისაც წერა შეუძლია, არამედ ის, ვისაც არ შეუძლია, არ წეროსო”. მერე მუშაობა ადგილობრივ ტელევიზიაში დავიწყე და ჟურნალისტურ რეჟიმზე გადავერთე. ეს ჩემი მოწოდება და ბავშვობის ოცნება იყო. საბოლოოდ, გამოვიდა ასე: მგონი კარგი მკითხველი დავდექი, სულ ესაა.

გიორგი კილაძე: ოჯახზე მოგვიყევი..

რაც შეეხება ოჯახს. ეს ჩემთვის ცოტა სხვაგვარი თემაა, არ მაქვს ტრადიციული ოჯახი, ბავშვებით და ოჯახური დღესასწაულებით. მე და ჩემი მეუღლე ამ ეტაპზე ცალ–ცალკე ვცხოვრობთ. ის თბილისშია, მე – ოზურგეთში. ბევრს უჭირს ამის სწორად გაგება, მაგრამ დღეს ჩემი ოჯახი ასეთია. ის სულ სხვა სფეროში მუშაობს, საერთოდ არ უყვარს ლიტერატურა და არ ინტერესდება ჩემი ჟურნალისტური საქმიანობით. ამბობს, რომ მას ისეთი თამთა უყვარს, როგორიც მხოლოდ მასთან ვარ. გადაწყვეტილებებს დამოუკიდებლად ვიღებთ, არ ვერევით ერთმანეთის საქმიანობაში. ვიცი, რომ ეს არ არის ტრადიციული ოჯახი, მაგრამ ამ ეტაპზე ეს ჩვენთვის მისაღებია. შეიძლება მოვიდეს დრო და მოგვინდეს ერთად, ბუხართან დავლიოთ ჩაი და მეორე დღის საქმეები დავგეგმოთ. მთავარი მაინც სიყვარული მგონია, რომელიც, უკვე 13 წელია, გრძელდება.

გიორგი კილაძე: მეც გამიჭირდა… ლიტერატურას დავუბრუნდები, თქვენი ნებართვით…. “სავიზიტო ნოველა” თუ გაქვთ? წაგვაკითხებთ?

თამთა დოლიძე:”სავიზიტო ნოველას” ვერცერთს ვერ დავარქმევდი. ყველა ერთნაირად მიყვარს და მეღიმება, დღევანდელი გადმოსახედიდან რომ ვუყურებ 16 წლის ასაკში დაწერილს დღეს ცოტა სხვა ლიტერატურული გემოვნება მაქვს, მაგრამ მაინც მიყვარს ის, რაც დამიწერია, რადგან ისიც მე ვიყავი და უარს ვერ ვიტყვი ჩემს ბავშვურ მცდელობებზე.http://litklubi.ge/index.php?titleid=3486

გიორგი კილაძე: ქალბატონო თამარ, თვითკრიტიკული ზომაზე მეტად ბრძანებულხართ. ისევ არალიტერატურულ კითხვას დაგისვამთ: რა არის „ახალი ამბები“? რა განსხვავება ტელევიზიაში, რადიოსა თუ გაზეთში გამოქვეყნებულ ახალ ამბებს შორის?

თამთა დოლიძე:რომ გითხრათ, რომ დიდი გამოცდილება მაქვს გაზეთსა და რადიოში მუშაობის, მოგატყუებთ. თუმცა ტელევიზიაში გაშუქებული ახალი ამბავი გაცილებით ეფექტურია, ვიდრე სხვა ტიპის მედია-საშუალებაში. ჩვენთან მთავარი კადრია. კადრი იმდენად მეტყველი უნდა იყოს, რომ თუ ეკრანთან ყრუ ან კონკრეტული ენის არმცოდნე ადამიანი ზის, მან უნდა უნდა გაიგოს რა ახალ ამბავს გადმოსცემს ტელევიზია. ეკრანს სულ სხვა ხიბლი აქვს და ვთვლი, რომ ტექნოლოგიების განვითარების მიუხედავად, ტელევიზიას საქართველოში ”საშიში კონკურენტი” კიდევ დიდხანს არ ეყოლება. რადიოს სულ სხვა, განსხვავებული ინტიმი აქვს, გაზეთში შეგიძლია აკადემიური ნიშა დაიკავო და ანალიტიკური მიმართულება აიღო, რაც ჩემთვის ჟურნალისტიკის მწვერვალს ნიშნავს,მაგრამ ტელევიზია მაინც სხვა სამყაროა, ყველაზე დინამიკური, ცოცხალი და ოპერატიულად მოწოდებული ამბებით დატვირთული.

გიო კილაძე: ლიტერატურას დავუბრუნდეთ… პირველი დამოუკიდებლად წაკითხული წიგნი თუ გახსოვთ, ყველაზე ბევრჯერ წაკითხული?

თამთა დოლიძე:რაც საკუთარი თავი მახსოვს, მუდამ ვკითხულობ, წერა-კითხვაც დამოუკიდებლად ვისწავლე, რადგან სხვა გასართობი არ მქონდა, მარტოსული ბავშვი ვიყავი. პირველ წიგნს ვერ გავიხსენებ, მაგრამ მახსოვს პირველი ყველაზე მძაფრი ემოცია, როცა ასტრიდ ლინდგრენი შემოვიდა ჩემს ცხოვრებაში. მისი წიგნებისგან მივიღე ყველაზე დიდი შთაბეჭდილებები. მახსოვს, მარტო რომ ვიჯექი, მეათასედ ვკითხულობდი ერთსა და იმავე ეპიზოდებს და სიცილით ვკვდებოდი. ოჯახის წევრებს კი ამაზე ეცინებოდათ მეგობრები პეპის მეძახიან ხოლმე, თუმცა, სამწუხაროდ, თავისუფლების იმ დოზით, კრეატივით, დამოუკიდებლობითა და კლიშეების მსხვრევის ნიჭით, რაც პეპის ჰქონდა, ვერ დავიკვეხნი J

გიორგი კილაძე: ეროვნული ბიბლიოთეკის ჯერ უსახელო რადიოს ქეთი გზირიშვილის საავტორო გადაცემა აქვს: გზაში წაკითხული წიგნები”? გიყვართ გზაში კითხვა? რომელ გზაში წაკითხულ ნაწარმოებს გაიხსენებთ?

თამთა დოლიძე:კი, გზაში კითხვასაც თავისი ხიბლი აქვს. მით უმეტეს რომ როცა ვკითხულობ, არ მაწუხებს გარშემომყოფთა ხმაური. რემარკის ”სამი მეგობარი” წავიკითხე მატარებელში, ”ჯადოსნური მთა” მანქანაში მედო ხოლმე და გადაღებებიდან თავისუფალ დროს ვკითხულობდი გზაში, ყველაზე სასაცილოდ მახსენდება ირაკლი ჩარკვიანის ”მშვიდი ცურვა” რა ვითარებაშიც წავიკითხე.გურიიდან თბილისში ვბრუნდებოდით ბიძაჩემის მანქანით, ძალიან ბევრნი ვიყავით და მიუხედავად საშინელი დისკომფორტისა, გასაოცარ პოზაში ვკითხულობდი მთელი გზა ახლობლები ზოგჯერ თვლიან,რომ მე კითხვას მსუბუქად ვუდგები და არ ვუღრმავდები ნაწარმოებს, რადგან ყველანაირ ვითარებაში ვკითხულობ, მაგრამ არ მგონია, ეს სიმართლე იყოს. როცა ვკითხულობ, ვეთიშები გარემოს და შესაბამისად ”ლიტერატურული კაიფიც” ადვილად მოდის.

გიორგი კილაძე: შთაბეჭდილებებზე რას მეტყვით? რატომ უნდა წავიკითხო ”მშვიდი ცურვა”? რას ვიპოვი? თქვენ რა აღმოაჩინეთ?

თამთა დოლიძე:”მშვიდ ცურვას” წიგნს ვერც ვუწოდებ, უფრო დღიურებს მაგონებს. შეულამაზებლად, ერთი ადამიანის განცდებია მოყოლილი და ერთი საერთი სიუჟეტური ხაზიც გასდევს, თუმცა ეს ხაზი მგონი მხოლოდ ხარკია მწელობისადმი, თორემ ნაწარმოებში დიდად მნიშვნელოვანი არ მომეჩვენა.ერთი ამოსუნთქვით იკითხება და იმ შემთხვევაშია საინტერესო, თუ საბჭოთა პერიოდში გაჩენილი პროტესტი გაინტერესებს, რომელიც მერე მისთვის ეპატაჟად იქცა. ჩემი აზრით, თუ მუსიკოს ირაკლი ჩარკვიანს არ იცნობს მკითხველი, მისი წიგნის აღქმა გაუჭირდება. რადგან დამოუკიდებლად ამ ნაწარმოებს ჩემთვის დიდი ფასი ვერ ექნებოდა.

გიორგი კილაძე: გმადლობთ,მწერალი თეონა დოლენჯაშვილი მოთხრობის დასაწყისს პირველი წინადადებას, პირველი აბზაცს _განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ანიჭებს, გიორგი კეკელიძე ლექსში _ ფინალს, თქვენ როგორ ფიქრობთ? აქვე, თქვენმა კოლეგამ, რუსა მაჩაიძემ ინტერვიუში მითხრა: პირველი წინადადება ავტორისთვის არის, ბოლო კი – მკითხველისთვის. ეთანხმებით?

თამთა დოლიძე:არ ვიცი, საინტერესო მოსაზრებაა, მაგრამ ყველაფერი ინდივიდუალურია, გააჩნია წიგნს და ავტორს. დასაწყისი და დასასრული არის ნაწარმოებში ყველაზე საპასუხისმგებლო რამ, რომელმაც შენი ნაწერის ბედი უნდა განსაზღვროს. ჩემთვის ნაწარმოებში მნიშვნელოვანია ამბავი, რომელსაც ავტორი მიყვება. არ მსიამოვნებს ავტორის დასკვნები პერსონაჟების შესახებ, დასკვნა მკითხველმა უნდა გამოიტანოს.არ მომწონს ცალსახად დადებითი ან უარყოფითი გმირები. ავტორმა მკითხველს მაქსიმალური თავისუფლება უნდა მიანიჭოს და ინტერპრეტაციის საშუალება მისცეს. აი, რატომ მიყვარს მარკესი, გენიალური, რამდენიმე დროში მოცემული დასაწყისი აქვს ერთ-ერთ ნაწარმოებში, ამბავს გვიყვება და არა მის დამოკიდებულებებს და საბოლოოდ, მკითხველს ფიქრის,ორჭოფობის საშუალებას უტოვებს და არა მზამზარეულ შთაბეჭდილებას, რომელიც ბევრი მწერლის ნაწარმოების ბოლოს წერტილივით გარანტირებული ელოდება საცოდავ მკითხველს J

გიორგი კილაძე: დაპტირებულ წიგნებზე რას მეტყვით, არიან გზამკვლევი თუ გზისგამკვალავები, წიგნის სრული ვერსიი წაკითხვის ინსპირატორები?

თამთა დოლიძე:არა, კატეგორიულად არ ვეთანხმები, ვერ ვიტან გზამკვლევებს ვერც უცხო ქალაქში, ვერც ცხოვრებაში და მით უმეტეს, წიგნებთან კავშირში ადაპტირება ის არის, სრული ვერსიის წაკითხვის მერე რაც გონებაში რჩება ამ მხრივ საქმის გაადვილება სისულელეა და არაფრისმომცემი.

გიორგი კილაძე: “კაცი, რომელსაც ლიტერატურა ძლიერ უყვარდა” მეოცე საუკუნის სამოცდაათიანი წლების დასაწყისში დაიწერა. მას შემდეგ დიდი დრო გავიდა… თითქმის 40 წელი. როგორ ფიქრობ, რით ჰგავს თანამედროვე ლიტერატურისმოყვარული კაცი ვასიკო კეჟერაძეს. ჰგავს კი საერთოდ? “კარცერ ლუქსის”, უფრო ზუსტად წიგნის “იძულებით” შეყვარების იდეაზე რას მეტყვით?

თამთა დოლიძე: ვასიკო კეჟერაძე ცოტა ვერ იყო სრულ ჭკუაზე მიუხედავად ამისა, ეგ ნაწარმოები ძალიან მიყვარს. არ არსებობენ დღეს ვასიკო კეჟერაძეები, საერთოდ, ასეთი დიდი დოზით დამოკიდებულება ვინმესადმი ან რამისადმი, რაც ამ პერსონაჟს ჰქონდა, აღარ არსებობს. ადამიანები ზედაპირულები გახდნენ. რაც შეეხება ”კარცერ-ლუქსს”, ეგ ამბავი მაშინ გამოვცადე, ჩემი მეუღლის ლიტერატურით დაინტერესება რომ გადავწყვიტე და ხმამაღლა ვუკითხავდი წიგნებს. შედეგით მივხვდი, რომ არ არის ეფექტური ხერხი J

გიორგი კილაძე: თარგმნაზე რას მეტყვით? შეგიდარებიათ ორიგინალი და თარგმანი?

თამთა დოლიძე: სამწუხაროდ, რომელიმე ენის იმ დონის ცოდნა არ მაქვს, რომ თარგმნის მინუსებსა და პლუსებზე ვიმსჯელო. საერთოდ კი, რა თქმა უნდა, ვფიქრობ, რომ ორიგინალში წაკითხვა აჯობებს. თარგმანში ყოველთვის სადღაც გამოკრთება ხოლმე მთარგმნელი. ჩემი აზრით, ყველაზე მეტად დასაფასებელია მთარგმნელი, რომელიც ცდილობს საკუთარი არსებობა არ დაამჩნიოს ნაწარმოებს, მაგრამ ამ ცდუნებას ბევრი ვერ უძლებს. ეს მხოლოდ ვარაუდების დონეზე ნაფიქრია, რეალურად როგორ ხდება, ვერ გეტყვით.

გიორგი კილაძე: ქართულ პოეზიაზე რას მეტყვით? გაუსწრო პროზას?

თამთა დოლიძე: ვთვლი, რომ თანაბრად ვითარდება ქართული პოეზიაც და პროზაც. ორივე მიმართულებით არსებობენ პერსპექტიული ავტორები. ქართულ თანამედროვე პოეზიაში განსაკუთრებით ვაფასებ, ”იმპრესიონიზმის” ელემენტს. წამიერი შთაბეჭდილებების ასახვას, ყოველდღიურიობის პოეზიად ქცევას შეეჩვივნენ ქართველი პოეტები. მსიამოვნებს რომ ქართული პოეზია აღარ არის მხოლოდ ”სიყვარულის, ლექსის, სადღეგრძელოს ენა”.

გიორგი კილაძე: როგორ ფიქრობთ. არსებობს თანამედროვე ლიტერატურაში `აკრძალული თემები~ თემები? ქართულში?

თამთა დოლიძე: ადამიანებს ტაბუირება და აკრძალვა ძალიან მოგვწონს. მე კი ხასიათი მაქვს ასეთი, აკრძალული და ”მავნე” მიყვარს ყველაფერი. თანამედროვე ლიტარატურაში ვთვლი, რომ აღარ არსებობს აკრძალული თემები, თუ ადამიანის დისკრიმინაციის მცდელობას -( სექსუალური ნიშნით, კანის ფერის ან ეროვნების მიხედვით ) თუ არ ჩავთვლით. ძალიან მომწონს თამამი ავტორები, მაგალითად ფრედერიკ ბეგბედერი, მიშელ უელბეკი და ა.შ. თუმცა არიან მათზე თამამებიც. რაც შეეხება ქართულ პროზას, ჩვენთან ყველაფერი აკრძალულია მგონი, მხოლოდ პატრიოტიზმი და საპირისპირო სქესთა შორის სიყვარულის თემაა ნებადართული. საერთოდ, ვთვლი რომ ქართველებს აკრძალულ თემებზე წერა ჯერჯერობით არ გამოგვდის. ხელოვნურად მეჩვენება.

გიორგი კილაძე: „რეჟისორი რომ იყოთ, რომელ ლიტერატურულ ნაწარმოებს არ გადავიღებდი, სცენარისტს მხოლოდ და მხოლოდ ფილმის იდეას დავაწერინებდი, რადგან მიმაჩნია, რომ კარგი ლიტ.ნაწარმოების გადაღება შეუძლებელია და მით უმეტეს, მისი, ასევე კარგ ფილმად გადაქცევა – წარმოუდგენელი.“ – ქალბატონ რუსა ამირეჯიბის აზრია. თქვენი კომენტარი.

თამთა დოლიძე: სიმართლე გითხრათ, ეკრანიზებულ ლიტერატურას დიდად ვერ გავუგე გემო, რადგან ჩემს წარმოდგენაში არსებული პერსონაჟები და ზოგადად, ავტორის სათქმელი ფილმში არ ჩანს ხოლმე. რასაც თარგმნაზე ვსაუბრობდი, აქაც იგივე აზრი მაქვს, თუმცა მთარგმნელისგან განსხვავებით რეჟისორს აქვს უფლება ნაწარმოების ინტერპრეტირება გააკეთოს. გამონაკლისის სახით გავიხსენებ ‘’ნატვრის ხეს’’ და ‘’ვიღაცამ გუგულის ბუდეს გადაუფრინა ‘’. ეს არის ფილმები, რომლებმაც ჩემი მოლოდინი გაამართლა. თუმცა, როგორც ვიცი, კენ კიზის მილოშ ფორმანთან დიდებული ეკრანიზაციის მიუხედავად პრეტენზიები მაინც აღმოაჩნდა.

გიორგი კილაძე: და მაინც, კინორეჟისორი რომ იყოთ, რომელ ლიტნაწარმოებს გადაიღებდით?

თამთა დოლიძე:  ჩემს საყვარელ ვერცერთ ნაწარმოებს ვერ გავიმეტებდი ეკრანიზაციისთვის J მაგრამ რახან შეკითხვა ასეთია, ალბათ ჰაინრიხ ბიოლის ‘’კლოუნის თვალთახედვას’’ გადავიღებდი. არ ვიცი, იქნებ უკვე არსებობს ამ წიგნის ეკრანიზაცია, მაგრამ მე მაინც ჩემებურად გადავიღებდი და არც იქნებოდა ნამდვილი ‘’კლოუნის თვალთახედვა’’. J სწორედ ამიტომ არ მიყვარს ეკრანიზაცია. იქნებ რეჟისორებმა თავიანთ ფანტაზიას დაატანონ ძალა და რამე ისეთი შექმნან, მწერლებს იქით გაუჩნდეთ მსგავსი წიგნის დაწერის სურვილი J

გიორგი კილაძე: დაასრულეთ: მიყვარს მწერალი, რომელიც (რომელსაც)…

თამთა დოლიძე:  მწერალი, რომელსაც სიამოვნებით გავიცნობდი, ცოცხალი რომ იყოს, არის სილვია პლათი J

გიორგი კილაძე: სულ ახლახან ეროვნულმა ბიბლიოთეკამ მშვენიერის კრებული გამოსცა ”წერილი საყვარელ მწერალს”, შენ რომელ მწერალს მისწერ წერილი, თუნდაც გარდაცვლილს?

თამთა დოლიძე: სხვათა შორის ბავშვობაში ასტრიდ ლინდგრენს ხშირად ვწერდი წერილებს. ხან ახალი წიგნის იდეას ვაწვდიდი, ხანაც რაღაცეებს შევჩივლებდი ხოლმე J ეჭვი მაქვს, არცერთი წერილი არ მიუღია J დღეს არცერთ ავტორს არაფერს მივწერდი. უბრალოდ, ჰოლდენ კოლფილდს  გავუგზავნიდი  პატარა წერილს ‘’ჭვავის ყანაში’’. ცოტას ვეწუწუნებოდი ყოველდღიურ ამაოებაზე, რომელც საშინლად მაღიზიანებს ხოლმე. ვიცი, რომ გამიგებდა და თავისასაც მეტყოდა: ‘’ეს მსპობს, გაიცნობ კაცს და უსათუოდ უნდა უთხრა – “სასიამოვნო იყო თქვენი გაცნობა”, თუნდაც სულაც არ იყოს სასიამოვნო! რას იზამ, სიცოცხლე თუ გინდა, ამისთანა სისულელეები უნდა როშო’’  (‘’თამაში ჭვავის ყანაში’’). მე და ჰოლდენი საერთოდ ბევრ რამეზე ერთნაირად ვფიქრობთ J
გიორგი კილაძე: , ჟურნალისტი ბრძანდებით… რას ეტყვი შენი თაობის, უფროსი თაობის ჟურნალისტებს.

თამთა დოლიძე: უფროსი თაობის ჟურნალისტებს ვთხოვდი, რომ ძალიანაც ნუ გვაკრიტიკებენ ხოლმე. ვხედავთ ჩვენს ნაკლს, რომელიც, დარწმუნებული ვარ, მათაც ექნებოდათ. ჩემი თაობის კოლეგებს კი ვეტყოდი, რომ ბევრი იკითხონ, ამაზე დიდი სიამოვნება მე ჯერ არსად შემხვედრია. პროფესიულ ცხოვრებაშიც გამოადგებათ და საკუთარ თავსაც მეტს შესძენენ. ფიქრის უნარი კითხვიდან მოდის, ეს კი ჩვენს პროფესიაში ძალიან მნიშვნელოვანია.

გიორგი კილაძე: და ბოლოს, რას ეკითხებით ყველაზე ხშირად საკუთარ თავს და პასუხი ჯერ–ჯერობით არ იცით? აქვე, კითხვა რომლის პასუხი ზუსტად იცით?

თამთა დოლიძე: საკუთარ თავს, საერთოდ, ძალიან ბევრ რამეს ვეკითხები ხოლმე, მაგრამ პასუხები, ძირითადად, არ მაქვს. ჩემი ცხოვრება შეკითხვებისგან შედგება. ალბათ ნოდარ დუმბაძის პერსონაჟ დიდროსავით, ჩემს ცხოვრებაშიც დადგება ის წამი, ყველაფერი რომ განათდება, დალაგდება და პასუხი გაეცემა, მაგრამ უკვე ის პასუხები აღარაფერში გამომადგება J რაც შეეხება შეკითხვას რომელზეც პასუხი ვიცი, არის თუ რა მინდა ცხოვრებაში: ყველა წუთისგან სიამოვნების გამოწურვა J

გიორგი კილაძე: ქალბატონო თამთა, გურული ბრძანდებით, გურიასა და გურულებზე რას მეტყვით?

თამთა დოლიძე:  ვერაფერს ახალს. მათი გონიერების შესახებ მთელს საქართველოშია ცნობილი.  ინტერესიანი ხალხია. საკმაოდ ემოციური და ცოტათი მეტიჩარაც. რეგიონული მედია ყველაზე აქტიური გურიაშია. ეს კი იმიტომ რომ თავად გურულებს აინტერესებთ საზოგადოებრივი ცხოვრება და პოლიტიკური პროცესები. როგორც ადრე, ახლაც, ყანაში მიმავალებიც კი ნატოს პოლიტიკასა და რუსეთის გეგმებზე საუბრობენ J ძველებურად, ბოლო ქათამს დაგიკლავენ თუ სტუმრად მიხვედით, მაგრამ როცა სახლში წამოხვალთ, ფრთხილად იყავით, გურული ქალის წყევლა არ წამოგეწიოთ, უკანასკნელი ქათამი რომ გადასანსლეთ, თუმცა არ შეშინდეთ, უბრალოდ, ენა გვაქვს ასეთი, გული უფრო თბილი J

ლიტინტერვიუ ჟურნალისტთან

გიორგი კილაძე: ქალბატონო თამარ, ალბათ დამეთანხმებით, თქვენი თაობის ჟურნალისტების უმრავლესობა მწერალიცაა… ჩვენი ტრადიციულ კითხვა: თქვენი ლიტერატურული და არამარტო ლიტერატურული СV.

თამარ კარელიძე:  24 წლის ვარ. პროფესიით ჟურნალისტი. გრიგოლ რობაქიძის სახელობის უნივერსიტეტი, „ალმა მატერი“ დავამთავრე. უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ დავიწყე მუშაობა რეგიონულ მაუწყებელთა ასოციაციაში, რომლის აღმასრულებელი დირექტორიც ჩემი ლექტორი, ნათია კუპრაშვილი იყო. აქ დღემდე ვმუშაობ, ამჟამად, ახალი ამბების რედაქტორის მოვალეობას ვასრულებ. გარბის გარდა, „ქალთა საინფორმაციო ცენტრის“ ჟურნალისტიც ვარ. გენდერულ საკითხებზე ვაკეთებ ვიდეოსიუჟეტებს, პარალელურად, ბლოგ-პოსტებს ვწერ media.ge-სათვის, ხშირად ვარ ჩართული სხვადასხვა პროექტებშიც.. ამჟამად ჰამბურგში, ჟურნალისტიკის საერთაშორისო აკადემიაშიც ვსწავლობ, რომელსაც ივნისში დავასრულებ.. გულწრფელად რომ ვთქვა, ჩემი პროფესია ძალიან მიყვარს და მიხარია, რომ თავის დროზე სწორი გადაწყვეტილება მივიღე. ამჟამად, სხვა სფეროში თავი ვერ წარმომიდგენია, თუმცა  რომ არა ჟურანლისტი, ალბათ, იურისტი ვიქნებოდი.

გიორგი კილაძე:  არ მჯერა თავად არ წერდე…

თამარ კარელიძე:  თინეიჯერობისას უფრო აქტიურად ვწერდი. რამდენიმე კონკურსში მაქვს მონაწილეობა მიღებული და ნომინანტიც ვარ. იყო ასეთი კონკურსი „ალუბლობა“. რაღაც იდეა მაქვს, შეიძლება ითქვას, მეტ-ნაკლებად, მომზადებულიც ვარ დასაწყებად, თუმც ახლა დრო არ მაქვს. იმედია, ოდესმე დავწერ. ასე მგონია, საინტერესო უნდა გამოვიდეს.

გიო კილაძე: წარმატებას გისურვებ, თუმცა უფრო დრო უნდა გისურვო, ალბათ, წარმატებულად რომ დაწერ, ეჭვი არ მეპარება…  რა არის „ახალი ამბები“? რა განსხვავება ტელევიზიაში, რადიოსა თუ გაზეთში გამოქვეყნებულ ახალ ამბებს შორის?

თამარ კარელიძე: ახალი ამბები, ის მიმდინარე სიახლეებია, რომელიც ქვეყანაში ხდება. როგორც წესი, ახალ ამბებში ექსკლუზიური ინფორმაცია ნაკლებია. სპეციფიკა სამივე მედიასაშუალებაში სხვადასხვაა. უნდა ვაღიაროთ, რომ ყველაზე სწრაფი გავრცელების საშუალება, დღესდღეობით, საინფორმაციო სააგენტოები არიან. შემდეგ, ალბათ, რადიო, ტელევიზია და გაზეთი მოდის. განსხვავება უფრო მეტად ტექნიკურ მახასიათებლებშია, მაგალითად, ტელევიზიაში გამოსახულება და ხმა გვაქვს, რადიოში მხოლოდ ხმა, გაზეთში კი ბეჭდური ტექსტი. სამწუხაროა, რომ ჩვენთან ყოველდღიური გაზეთები ვერ მუშაობს. მაშინ, როცა განვითარებულ ქვეყნებში პრესის კითხვის დიდი კულტურა არსებობს და ბეჭდური მედია საკმაოდ გავლენიანია.

გიო კილაძე: გაიხარე, თამარ, ლიტერატურას დავუბრუნდეთ… პირველი დამოუკიდებლად წაკითხული წიგნი თუ გახსოვთ, ყველაზე ბევრჯერ წაკითხული?

თამარ კარელიძე: კითხვა ადრეულ ასაკში დავიწყე, ალბათ, 4 წლის ვიქნებოდი. მახსოვს, ძალიან ბევრ უფროსს უკვირდა, როცა წიგნით ხელში მხედავდნენ და არ სჯეროდათ, კითხვა რომ შემეძლო, რაზეც ძალიან ვბრაზდებოდი. პირველი წიგნი, რომელიც დამოუკიდებლად წავიკითხე და სერიოზულად აღვიქვამდი მაშინ, ასტრიდ ლინდგრენის „პეპი გრძელიწინდა“ იყო. ბავშვობაში ერთსა და იმავე წიგნს ხშირად რამდენჯერმე ვკითხულობდი, მაგრამ „ჰარი პოტერის“ პირველი ტომი, ზუსტად ვიცი, რომ 17-ჯერ მაქვს წაკითხული. ახლაც მახსოვს, როგორ იწყება პირველი თავი: „ბატონ და ქალბატონ დერსლებს, პრივიტ დრაივის ოთხ ნომერში რომ ცხოვროდნენ, ვერასოდეს წარმოედგინათ თუ ოდესმე უცნაური ამბავი გადახდებოდათ თავს“.. საერთოდ, მგონია, რომ „ჰარი პოტერი“  ჩვენი თანამედროვეობის ერთ-ერთი გენიალური წიგნია.

გიორგი კილაძე: ერთგან ვწერდი, კითხვის დასრულების შემდეგ მაინც და მაინცპირველ შთაბეჭდილებას ნუ ენდობით–მეთქი…  წიგნი რომელიც დაიწყეთ, მიატოვეთ, მაგრამ მიუბრუნდით და ძალიან მოგეწონათ…

თამარ  კარელიძე: ასეთი „დონ კიხოტეა“. ზოგადად, მიმაჩნია, რომ წიგნების უმეტესობას თავისი ასაკი აქვს და არის წიგნები, რომელსაც ხელი ადრეულ ასაკში არ უნდა მოკიდო. გორში, სადაც 17 წელი ვცხოვრობდი, საკმაოდ დიდი ბიბლიოთეკა გვაქვს. დროის დიდ ნაწილს სახლში მარტო ვატარებდი და რაც მომხვდებოდა, ვკითხულობდი. რამდენჯერმე, როცა ასაკისათვის შეუფერებელი წიგნით დამინახეს, მშობლებმა გამომართვეს და ზემო თაროებზე შემოდეს. „დონ კიხოტე“  12 წლის ვიყავი, რომ დავიწყე. წიგნების მიტოვება არ მჩვევია, როცა კითხვას ვიწყებ, ბოლოში გავდივარ, მიუხედავად იმისა, მომწონს თუ არა. მაგრამ ამ შემთხვევაში ისე გამიჭირდა კითხვა, რომ მივატოვე. მოგვიანებით, უნივერსიტეტში, ერთ-ერთი კურსის ფარგლებში დამჭირდა წაკითხვა. დღეს ეს ნაწარმოები ჩემს ფავორიტებში შედის.

გიორგი კილაძე: ეროვნული ბიბლიოთეკის ჯერ უსახელო რადიოს ქეთი გზირიშვილის საავტორო გადაცემა აქვს: გზაში წაკითხული წიგნები”? გიყვართ გზაში კითხვა? რომელ გზაში წაკითხულ ნაწარმოებს გაიხსენებთ?

თამარ კარელიძე: შეიძლება ითქვას, რომ სამუშაო რეჟიმიდან გამომდინარე, მხოლოდ გზაში კითხვას ვახერხებ. ხშირად ვკითხულობ მეტროში, ავტობუსში.. განსაკუთრებით, მიყვარს, როცა გორში მივდივარ. გზად მთელი ერთი საათია და კარგად ვასწრებ კითხვას. ვიცი, რომ თვალებისათვის არ არის კარგი, მაგრამ ვერ ველევი. J გზაში წაკითხულ წიგნს რაც შეეხება, ასეთი მახსენდება მარიო ვარგას ლიოსას “Fest of the Goat”, რომელიც ჰამბურგის აეროპორტში დავიწყე და თბილისისაში დავამთავრე.

გიორგი კილაძე: შთაბეჭდილებებზე რას მეტყვით? რატომ უნდა წავიკითხო? რას ვიპოვი? თქვენ რა აღმოაჩინეთ?

თამარ კარელიძე: ლათინოამერიკული მწერლობა ძალიან მიყვარს. მათ შორის ლიოსა ჩემი ერთ-ერთი ფავორიტია. ამ წიგნში დომენიკელთა დიქტატორის, რაფაელ ტრუხილიოს მმართველობის შესახებაა მოთხრობილი. ალბათ, ეს წიგნია, რის გამოც ლიოსას მარკესს ამსგავსებენ, რადგან „პატრიარქის შემოდგომის“ ემოცია დამიტოვა. თუმცა, ლიოსა თავისი ზუსტი აქცენტებით, იუმორით და სიღრმით, მარკესს მირჩევნია.

გიორგი კილაძე: მწერალი თეონა დოლენჯაშვილი მოთხრობის დასაწყისს პირველი წინადადებას, პირველი აბზაცს _განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ანიჭებს, გიორგი კეკელიძე ლექსში _ ფინალს, თქვენ როგორ ფიქრობთ? აქვე, თქვენმა კოლეგამ, რუსა მაჩაიძემ ინტერვიუში მითხრა: პირველი წინადადება ავტორისთვის არის, ბოლო კი – მკითხველისთვის. ეთანხმებით?

თამარ კარელიძე: ფაქტია, რომ ნაწარმოებიდან ყველაზე მეტად რაც გამახსოვრდება, ეს დასაწყისი და ფინალია. ამას ხშირად, ჟურნალისტურ წყობასაც უწოდებენ. სიუჟეტსა და სტატიაში ამ ორს დიდი  მნიშვნელობა აქვს. სხვათაშორის, მარკესს ამ მოტივებზე აქვს აწყობილი თავისი „მარტოობის ასი წელი“. შესაძლოა, შინაარსი არავის ახსოვდეს, თუმცა ფრაზა: „გაივლის კიდევ რამდენიმე წელი და დასახვრეტ კედელთან მდგომი პოლკოვნიკი აურელიანო ბუენდია გაიხსენებს იმ ცივ დილას, მამამ ყინულის საანხავად რომ წაიყვანა,“ ყველამ ზეპირად იცის. კი, დასაწყისი და ფინალი მნიშვნელოვანია, თუმცა ვფიქრობ, უინტერესო წიგნი არ არსებობს. ავტორები შრომობენ, წერენ, იმიტომ, რომ რაღაცის თქმა სურთ. შეიძლება, ცუდად გამოუვიდეთ, მაგრამ ის, რომ შინაგანი სამყაროს სააშკარაოზე გამოტანის გამბედაობა გამოიჩინეს, მისასალმებელია.

გიორგი კილაძე: თამარ, ადაპტირებულ წიგნებზე რას მეტყვით, არიან გზამკვლევი თუ გზისგამკვალავები, წიგნის სრული ვერსიი წაკითხვის ინსპირატორები?

თამარ კარელიძე: პირადად მე, ყოველთვის მირჩევნია, ადაპტირებულის ნაცვლად სრული ვერსია წავიკითხო, თუმცა, შესაძლოა, ბევრისათვის ადაპტირებული წიგნი ბიძგი გახდეს სრული ვერსიით დასაინტერესებლად. ვიცნობ ადამიანთა კატეგორიას, რომლებსაც არ შეუძლიათ სიუჟეტის ფინალს წიგნის ბოლომდე ჩაკითხვამდე უცადონ და წინასწარ ნახულობენ. ალბათ, ადაპტირებული წიგნები მათთვის უფროა.

გიორგი კილაძე: “კაცი, რომელსაც ლიტერატურა ძლიერ უყვარდა” მეოცე საუკუნის სამოცდაათიანი წლების დასაწყისში დაიწერა. მას შემდეგ დიდი დრო გავიდა… თითქმის 40 წელი. როგორ ფიქრობ, რით ჰგავს თანამედროვე ლიტერატურისმოყვარული კაცი ვასიკო კეჟერაძეს. ჰგავს კი საერთოდ? “კარცერ ლუქსის”, უფრო ზუსტად წიგნის “იძულებით” შეყვარების იდეაზე რას მეტყვით?

თამარ კარელიძე: ნებისმიერი ფორმის ძალადობა, ჩემთვის, მიუღებელია. ასევეა წიგნებზეც. ძალით ვერავის ვერაფერს შეაყვარებ. შესაძლოა, უკუქმედებაც გამოიწვიო. თუმცა, რამდენიმე გამომცემლობამ წამოიწყო პროექტები, რომლებმაც ხალხი წიგნებს დაუბრუნა. ბევრი ტომებს ყიდულობს და თაროზე აწყობს, თუმცა ბევრი ისეთიცაა, რომელიც კვირიდან კვირამდე კითხულობს. რაც შეეხება ვასიკო კეჟერაძეს, ძალიან ხშირად მქონია შემთხვევა, როცა კარგი წიგნით ხელში ვხედავ ადამიანებს. მაშინ კეთილი შურით მშურს და სულ მინდა მივულოცო, წინ ამხელა ბედნიერება რომ ელით. J

გიორგი კილაძე: თარგმნაზე რას მეტყვით? შეგიდარებიათ ორიგინალი და თარგმანი?

თამარ კარელიძე: კი, ორიგინალი და თარგმანი ხშირად შემიდარებია ერთმანეთისათვის. რამდენიმე გამომცემლობა ძალიან კარგად თარგმნის წიგნებს, რამდენიმეს შემთხვევაში, მე პირადად, სპეციფიკური სიტყვები მეხამუშება. არ შემიძლია, არ აღვნიშნო, რომ „ჰარი პოტერის“ შვიდივე ტომი ძალიან კარგად არის ნათარგმნი და, პრაქტიკულად, ორიგინალს არ ჩამოუვარდება, რასაც ვერ ვიტყოდი „სამეფო კარის თამაშებზე“, რომელიც ქართულად „სატახტოთა თამაშებად“ არის ნათარგმნი. რამდენიმე სპეციფიკური სიტყვა მაინტერესებდა და პირველი ტომი გადავიკითხე. სიმართლე რომ ვთქვა, იმედგაცრუებული დავრჩი. შესაძლოა, ახლა სუბიექტური ვარ, რადგან მკითხველი, რომელსაც ნაწარმოების ორიგინალში გაცნობა შეუძლია, ყოველთვის პრეტენზიულია თარგმანის მიმართ.

გიორგი კილაძე:  ქართულ პოეზიაზე რას მეტყვით? გაუსწრო პროზას?

თამარ  კერესელიძე: სიმართლე გითხრათ, პოეზია დიდად არ მიყვარს და კარგად ვერ ვერკვევი. პოეზიაში ყველაზე მეტად სისხარტეს და ორიგინალურობას ვაფასებ. ამიტომ, ტარიელ ჭანტურიასა და ვახტანგ ჯავახაძის შემოქმედება ძალიან მიყვარს.

გიორგი კილაძე: როგორ ფიქრობთ. არსებობს თანამედროვე ლიტერატურაში `აკრძალული თემები~ თემები? ქართულში?

თამარ კარელიძე: მე მგონი, თანამედროვე ლიტერატურაში აკრაძალული თემები არ არსებობს. იწერება აბსოლუტურად ყველაფერზე. შესაძლოა, სკანდალის მიზეზი გახდეს, როგორც ეს დენ ბრაუნის,  მიშელ უელბეკის ან სალმან რუშდის შემთხვევაში მომხდარა, თუმცა აკრძალვები არ არსებობს. ქართულ ლიტერატურაშიც მსგავსი ვითარებაა. უბრალოდ, მასშტაბებია მცირე. ალბათ, გახსოვთ ერეკლე დეისაძის „საიდუმლო სირობის“ გარშემო ატეხილი აჟიოტაჟი, პაატა შამუგიას „ანტიტყაოსანი“ ან ზაზა ბურჭულაძის ნაწარმოებები.. აკადემიური სტილი და მეცხრამეტე საუკუნის თემები წარსულს ჩაბარდა. უფრო სწორად, გადმოცემის ხერხებია შეცვლილი. მე, პირადად, ცვლილებები მომწონს. არ მინდა, ჩემი თანამედროვე მწერალი გასული საუკუნის 50-იანების ტექსტებით მელაპარაკებოდეს. როცა ჩემს პრობლემებზე წერს, ჩემი დღევანდელი ლექსიკა მინდა, გამოიყენოს. ეს ბუნებრივიცაა. გავა წლები და ვიღაცა სიცილით მოკვდება, ამ ტექსტებს რომ გაეცნობა და საზოგადოების აღშფოთების შესახებაც გაიგებს. თუმცა, თანამედროვე ლიტერატურული ნორმების დარღვევას სხვა პრობლმებიც მოსდევს თან, ისეთი, როგორიც უხარისხო ნაწარმოებებია. ყველაზე მთავარი მწერლისათვის ის არის, რომ სათქმელი ჰქონდეს. თუ სათქმელი არ აქვს, რაც არ უნდა კარგად ფლობდეს კალამს, მისი ნაწერი საინტერესო ვერასოდეს იქნება.  თანამედროვე ქართული მწერლობის ბევრ წარმომადგენელზე მაქვს ასეთი შთაბეჭდილება და გული მწყდება.

გიორგი კილაძე: სიტყვები?

თამარ კარელიძე: აკრძალულ სიტყვებსაც ვერ ვიხსენებ. ერთადერთი, რამაც შეიძლება გამაღიზიანოს, არასაჭირო ადგილას ბილწსიტყვაობის ხშირი გამოყენებაა. ეს სიმპტომი უფრო მეტად, თანამედროვე ქართულ ლიტერატურას ახასიათებს.

გიორგი კილაძე: ეროვნული ბიბლიოთეკის ლიტფორუმი `ებლიტფო~, წლევანდელ წელს “ვეფხისტყაოსანის წლად ~. აცხადებს. კითხვას არ დაგისვამთ… უბრალოდ, `ვეფხისტყაოსანზე~ მესაუბრეთ…

თამარ  კერესელიძე:  სიმართლე რომ გითხრათ, „ვეფხისტყაოსნის“ სიღრმეებში ჩასაწვდომად, მისი ხელახლა, სიღრმისეულად წაკითხვა მჭირდება. სკოლის პერიოდის შემდეგ, მასთან შეხება არ მქონია.  ამას წინათ, ლევან გიგინეიშვილის ლექცია მოვისმინე, რომელმაც ეს ნაწარმოები ძალიან საინტერესო კუთხით გაშალა. უკვე ზუსტად ვიცი, რომ ხელახლა წაკითხვისას, ყველა იმ ასპექტს განსაკუთრებულად ჩავუღრმავდები, ლექციის მოსმენისას რომ დამაფიქრა.

გიორგი კილაძე: “ავთანდილია ჩემი საყვარელი გმირი ბავშვობიდან და სტუდენტი რომ ვიყავი, საათობით ვკამათობდი ბატონ. გრივერ ფარულავასთან, რომ ავთანდილი უნდა ყოფილიყო მთავარი გმირი” – თქვენი კომენტარი.

თამარ კარელიძე: ჩემთვის „ვეფხისტყაოსანს“ მთავარი გმირი არ ჰყავს. „ვეფხისტყაოსანში“ მთავარი იდეაა, რომლის გარშემოც ავთანდილი, ტარიელი, როსტევანი, თინათინი თუ სხვები ტრიალებენ. ბოლო პერიოდის მოვლენებსაც თუ გავითვალისწინებთ, ალბათ, „ვეფხისტყაოსანის“ თავიდან წაკითხვა არავის გვაწყენდა. ეს არის ტოლერანტობის, თანასწორობის, პატივისცემის, სიყვარულის, მეგობრობის და ბევრი სხვა ადამიანური ღირსების სახელმძღვანელო. დღევანდელი ქართუი რეალობა, წიგნში ასახული თვისებებიდან შორს დგას.

გიორგი კილაძე: „რეჟისორი რომ იყოთ, რომელ ლიტერატურულ ნაწარმოებს არ გადავიღებდი, სცენარისტს მხოლოდ და მხოლოდ ფილმის იდეას დავაწერინებდი, რადგან მიმაჩნია, რომ კარგი ლიტ.ნაწარმოების გადაღება შეუძლებელია და მით უმეტეს, მისი, ასევე კარგ ფილმად გადაქცევა – წარმოუდგენელი.“ – ქალბატონ რუსა ამირეჯიბის აზრია. თქვენი კომენტარი.

თამარ კარელიძე: არ ვეთანხმები. კარგ ლიტერატურულ ნაწარმოებად მიმაჩნია „მექანიკური ფორთოხალი“. მისი ეკრანიზაცია კი არაფრით ჩამოუვარდება ორიგინალს.

გიორგი კილაძე: და მაინც, კინორეჟისორი რომ იყოთ, რომელ ლიტნაწარმოებს გადაიღებდით?

თამარ კარელიძე:  იმას, რომლის გმირებსაც ჩემს წარმოსახვაში არსებულ ტიპაჟებთან მაქსიმალურად მიმსგავსებულ მსახიობებს შევურჩევდი.

გიორგი კილაძე: დაასრულეთ: მიყვარს მწერალი, რომელიც (რომელსაც)…

თამარ კარელიძე:  შეუძლია მნიშვნელოვანი თემები მკითხველს მსუბუქად მიაწოდოს. ამ შემთხვევაში სრულიად ვიზიარებ ჰემინგუეის გამოთქმას, კარგი ნაწარმოები აისბერგს ჰგავს,  ზედაპირზე მისი მხოლოდ ერთი მესამედი ჩანსო, რომ ამბობს.

გიორგი კილაძე: დაასრულეთ: მიყვარს მწერალი, რომელიც (რომელსაც)…

თამარ კარელიძე:  შეუძლია მნიშვნელოვანი თემები მკითხველს მსუბუქად მიაწოდოს. ამ შემთხვევაში სრულიად ვიზიარებ ჰემინგუეის გამოთქმას, კარგი ნაწარმოები აისბერგს ჰგავს,  ზედაპირზე მისი მხოლოდ

გიორგი კილაძე: თამარ, სულ ახლახან ეროვნულმა ბიბლიოთეკამ მშვენიერის კრებული გამოსცა ”წერილი საყვარელ მწერალს”, შენ რომელ მწერალს მიწერ წერილი, თუნდაც გარდცვლილს?

თამარ კარელიძე: როგორც მახსოვს, ამ პროექტში მეც ვიყავი ჩართული. ოღონდ, ბლოგებზე ვთამაშობდით მაშინ. მე ორჰან ფამუქს მივწერე. ფამუქი მანამდე აღმოვაჩინე, სანამ ჩვენს ქვეყანაში მისი ბუმი ატყდებოდა. ბევრს მოუწერია, რომ შენგან გავიგეთ მისი არსებობის შესახებო. გიორგი ლობჟანიძისგან მოვისმინე, რომ ფამუქი არ არის მწერალი, რომლის რომანებიც დროს გაუძლებს და რომ ის პოპულისტია. შეიძლება, ასეც იყოს. თუმცა ფამუქის ნაწარმოებებში მხიბლავს ის ემოცია, რომლითაც სტამბულზე საუბრობს. თურქებისა და ჩვენს ყოველდღიურობაში უამრავ მსგავსებას ვპოულობ და ეს არის საინტერესო. დასავლეთისათვის ფამუქი ეგზოტიკაა, ჩვენთვის – ჩვენს ყოველდღიურობასთან მსგავსება. რაც არ უნდა პოპულისტი მწერალი იყოს, არ უნდა დაგვავიწყდეს, წარმოვიდგინოთ, მისი წიგნების გამო, ყოველწლიურად რამდენი ადამიანი ჩადის სტამბულში. ერთი ასეთი მწერალი, თუნდაც, უნობელო, მე მგონი, არც ჩვენ გვაწყენდა. ფამუქი ერთ-ერთი საუკეთესო პიარმენეჯერია საკუთარი ქვეყნის და ეს დასაფასებელია.

გიორგი კილაძე: დღეს 3 მაისია, ჟურნალისტა  საერთაშორისო დღე, რას ეტყვი შენი თაობის,  უფროსი  თაობის ჟურნალისტებს.

თამარ კარელიძე:  როდესაც ქართულ ჟურანლისტიკაზე ვფიქრობ, ვინ არის ჩემთვის მისაბაძი ჟურნალისტი, სულ რამდენიმე მათგანს ვიხსენებ. ისეთებს, რომლებიც ტელეეკრანზე იშვიათად ჩანან და საზოგადოების ფართო მასებზე ისეთი გავლენა არ აქვთ, როგორც ტელევიზიებში მომუშავე ჩემს კოლეგებს. უფროსი თაობის ჟურნალისტებს ვეტყოდი, რომ რეიტინგის ასაწევად, ნუ იმანიპულირებენ ადამიანური ემოციებით, გრძნობებით და  ტრაგედიებით. რაც შეეხება ჩემს თაობას, ვფიქრობ, უფროსებისგან განსხვავებით, ინფორმაციის მიღებისა და ამა თუ იმ საკითხის სწორად გაშუქების ცოდნაზე უფრო მეტი ინფორმაცია გვაქვს. ყველას, მათ შორის, ჩემს თავსაც ვურჩევდი, რომ თემის სიღრმეებში ჩავიდეთ და ზედაპირულ გაშუქებას მოვეშვათ.

გიორგი კილაძე: და ბოლოს, რას ეკითხებით ყველაზე ხშირად საკუთარ თავს და პასუხი ჯერ–ჯერობით არ იცით? აქვე, კითხვა რომლის პასუხი ზუსტად იცით?

თამარ კარელიძე: არის თუ არა ყველაფერი ის, რაშიც ჩვენ ვცხოვრობთ ილუზია, ვართ თუ არა ჩვენ ამ ილუზიების ნაწილი და რეალურად ვარსებობთ თუ არა? – ეს კითხვა წლებია ამოჩემებული მაქვს. შესაძლოა, ვინმეს უცნაურად მოეჩვენოს, მაგრამ თინეიჯერობის პერიოდში ეზოთერიკით ვიყავი დაინტერესებული, შემდეგ ნოოსფეროს იდეებით და მათ გავლენას განვიცდი. რაღაც-რაღაცებს ამ სფეროებზე ახლაც ვეძებ, თუმცა სამწუხაროდ, ჩაღრმავებებისათვის დრო აღარ მრჩება. კითხვა, რომელზე პასუხიც ზუსტად ვიცი? ასეთი არ მახსენდება.

ლიტინტერვიუ ჟურნალისტთან

გიორგი კილაძე: ბელა, ჩვენი ტრადიციულ კითხვა: თქვენი ლიტერატურული და არამარტო ლიტერატურული СV.

ბელა ჩეკურიშვილი: სამი პოეტური კრებული, რამდენიმე უცხო ენაზე თარგმნილი რამდენიმე ლექსი,  ერთხელ დამთავრებული და ერთხელ ვერდამთავრებული სხვადასხვა  უნივერსიტეტის სხვადასხვა ფაკულტეტი,  დაწყებული სადოქტორო თემა, ახლადდაწყებული სამაგისტრო ბონის უნივერსიტეტში, ერთი შვილი, ორი ალპინისტური ასვლა მყინვარწვერზე, და ათასობით ჟურნალისტური სტატია 15 წლის მანძილზე. მეტი არც რა.

გიო კილაძე:  შთამბეჭდავია!!!  პირველი დამოუკიდებლად წაკითხული წიგნი თუ გახსოვთ, ყველაზე ბევრჯერ წაკითხული?

ბელა ჩეკურიშვილი:  იანუშ კორჩაკის “მეფე მათიუშ პირველი”.

კლასის დამრიგებელმა შემოგვიტანა და რამდენიმე დღე ხმამაღლა გვიკიტხა,

მეორე კლასს ვამთავრებდით მაშინ, სემესტრის ბოლო დღეები იყო. არდადეგებზე მთელი კლასი “იანუშ კორჩაკს” კითხულობდა… მერე როცა არდადეგების გამო დედასტან წავედი,  ჩემს დას მოვუყევი ისეთი გატაცებით, რომ ერთად გავიქეცით ბიბლიოთეკაში და  ხმამაღალი კითხვა მოვაწყეთ ოჯახში.

გიო კილაძე: და ფინალზე რა დაგემართათ?

ბელა ჩეკურიშვილი: ბავშვებიც და უფროსებიც ხშირად ტირიან წიგნებზე.

ეს ხელოვნების დანიშნულებაა -კათარზისის გამოწვევა, როგორც არისტოტელე ამბობდა; ჩვენც ბევრი ვიტირეთ მეფე მათიუშზე, მაგრამ სიკვდილზე მეტად იმ უსამართლობაზე ვღელავდით, რაც მას შეხვდა, პოლიტიკურ გაუგებრობებზე, მის  ურთიერთობებზე.

სიკვდილი რა, ერთი წამის ამბავია, სიკვდილამდე მისვლაა რაც არის.

მაგრამ ახლა რომ ვფიქრობ, იმ ტირილის მიუხედავად, რაღაცნაირად მაინც ამაყები ვიყავით – ეს პატარა ბიჭი გვეამაყებოდა თავისი სიცოცხლითაც და სიკვდილითაც.

წიგნის გმირებთან ხომ ხშირად ვავლებთ პარალელს, როცა ვკითხულობთ ხშირად საკუთარ თავს წარმოვიდგენთ ხოლმე. მათიუში, დაახლოებით, ჩვენი ასაკის იყო და მიუხედავად ბიჭობისა და  მეფობისა, მის ადგილას წარმოგვედგინა თავი, მგონი სულაც ჩვენ ვიყავით იქ. კი არ ვთამაშობდით, რეალურად ვიყავით. იანუშ კორჩაკი ხომ ის პიროვნებაა, რომელიც არნახული სიყვარულით და კეთილშობილებით გავსებს. მაშინ არც ვიცოდით მისი ბიოგრაფია, მაგრამ ამ წიგნით წარმოუდგენელი ენერგიით აგვავსო პატარა გოგონები.  როგორც ჩანს, ეს მაშინ ძალიან გვჭირდებოდა. მხატვრული ნაწარმოები, და ზოგადად, ხელოვნება, განსაკუთრებით მაშინ ახდენს გავლენას, როცა ინტელექტიალურად ანდა ემოციურად მზა სულს შეხვდება. როგორც ჩანს, მაშინ ისეთი ემოიცური ფონი მქონდა, რომ გმირობა მჭირდებოდა. ჰოდა, მათიუშმა მეც გმირად მაქცია.

გიო კილაძე: “სამყარო ფერადია. აკადემიური სტილით არ უნდა შემოვფარგლოთ ლიტერატურა. ხარისხი ვეძებოთ ნაწარმოებში და არა _ გამოცემის ფორმებში”– დროის გადასახედიდან კომენტარი…

ბელა ჩეკურიშვილი: წიგნის ფორმად ქცეული ლიტერატურული ნაწარმოები  თავისთავად არის უკვე ხელოვნება. ხელნაწერ წიგნებს ამკობდნენ ილუსტრაციებით,

სვამდნენ ტყავში, უკეთებდნენ გარეკანის ჭედურობას. მაშინ ყოველი წიგნი დამოუკიდებლად წარმოადგენდა ხელოვნების ნიმუშს. საბეჭდი დაზგის გამოგონებამ წიგნს სხვა ფორმა შესძინა, მაგრამ ილუსტრირება, შემკობა კვლავაც აქტუალური დარჩა. ახლა, როცა გერმანიაში მიწევს ყოფნა, უმეტესად  ვყიდულობ ეგრეთ წოდებულ ჯიბის, გინდაც ჩანთის წიგნებს  -”თაშენბუხ”-ს იაფია, პატარა, ადვილად მოსახმარი, შეგიძლია ატარო თან, იკითხო გზაში. ამგვარ წიგნს თავისი დანიშნულება აქვს, მაგრამ ეს არის მხოლოდ და მხოლოდ ტექსტი.  ძლიან მალე ამ წიგნებით გამევსო თარო,  როგორც მხატვრული, ასევე სამეცნიერო ლიტერატურით.

და თუკი აქამდე არ მიგვრძნია წიგნის გარეგნული იერის გავლენა ჩემს ემოციაზე,

ახლა ვიგრძენი და უცებ ძალიან დავითრგუნე. მერე წავედი და რამდენიმე ნაწარმოები სხვა გამოცემითაც ვიყიდე, მაგალითად, ოსკარ უაილდის “სალომე” და “დორიან გრეის პორტრეტი”…  მოკლედ, წიგნი თავისთავად არის არტობიექტი. თუმცა, არსებობს გადაჭარბებულად შემკული წიგნები, რომელიც არანაკლებ მთრგუნავს. აი,  ხავერდის ყდაში ჩასმული “ვეფხისტყაოსანი” თუნდაც. წიგნმა თავისთან უნდა მიგიშვას, მისი დანიშნულება, ფერწერისგან განსხვავებით, მხოლოდ ვიზუალური არ არის, რომ დადო თაროზე და უყურო…

გიორგი კილაძე: ბელა. პოეტი და ჟურნალისტი თუ ჟურნალისტი და პოეტი… რომელი ხარ და რატომ?

ბელა ჩეკურიშვილი: მე სულ იმაზე ვჩივი, რომ ჟურნალისტობამ ჩემში პოეტი გაანადგურა. თუმცა, იმ რეჟიმით, როგორც მე ვიცხოვრე, ალბათ ნებისმიერი პროფესია გამანაგდურებდა. ფაქტობრივად, არაფრის დრო არ მქონდა. პოეტს ძალიან ბევრი ფიქრი და ბევრი განცდა სჭირდება და ამას კი, რუსთაველს რომ დავესსესხოთ, “მოცალეობა” სჭირდება. რუტინა ბევრ რამეს კლავს ჩვენში.

თუმცა, სხვადასხვა ფსიქოტიპის ადამიანები სხვადასხვაგვარად განიცდიან ამ ყველაფერს. მე რომ თარგმნას მივყო ხელი, საკუთარს საერთოდ ვეღარაფერს დავწერ.აი, გიორგი ლობჟანიძე კი, ორივეს ახერხებს. უფრო მეტიც, სამეცნიერო მუშაობასაც ახერხებს, პრაქტიკოს მასწავლებლობასაც, თარგმნა-წერაზე რომ აღარაფერი ვტქვა. მე კი, ჟურნალისტობას და პოეტობას ვჩივი… ისე, ამ პროფესიამ სხვაგვარად ფიქრიც მასწავლა, ანალიზის უნარი გამომიმუშავა, სამყაროს მიმართ გარკვეული მიმართება ჩამომიყალიბა, ფაქტებს სხვაგვარად ვუყურებ და თუკი ჩემში პოეტი გაიმარჯვებს, ესეც ჟურნალისტობის დამსახურება იქნება. თუმცა კი, ღმერთს ვთხოვ, აღრასოდეს დამაბრუნოს გაზეთში სამუშაოდ… თუკი, რეზიუმეს გავაკეთებ, ჟურნალისტობა ეტაპია ჩემი ცხოვრების, პოეტობა კი საკუთარი თავის ძებნა, თუნდაც ახირება დაარქვით…

გიორგი კილაძე: ვერანაირად… სიტყვების გამოფიტვის თუ გჯერათ? პოეზიაში, ჟურნალისტიკაში… სიტყვები უფრო იფიტებიან თუ ფრაზები? თუ ეთანხმებით, რატომ?

ბელა ჩეკურიშვილი: სიტყვებიც იფიტებიან და ფრაზებიც… ლიტერატურაშიც და ცხოვრებაშიც. ამიტომ არის, რომ უამრავი სიტყვა თუ ფრაზა მიზანს ვეღარ აღწევს.

ასე გაცვდა ფრაზა “ღვთისმშობლის წლხვედრი ქვეყანა”  ჩვენს ცნობიერებაში… პოეზიაში და ლიტერატურაში გაქვავებულ სიტყვებზე აღარაფერს ვამბობ… ამითაც განსხვავდება კარგი პოეტი ცუდისგან უფრო სწორად, პოეტი – არაპოეტისგან, რომ გაცვეთილ და გაფიტულ ფრაზას გრძნობს. მეოცე საუკუნის დასაწყისის რუსი ფორმალისტები სწორედ სიტყვების, ენის გაცვეთა-გამოფიტვა-გაქვავებაზე ჩიოდნენ და აქედან გამოსავალი იმაში ნახეს, რომ ე.წ გაუცხოების მეთოდი აღმოაჩინეს. ამას მოჰყვა რუსული “ზაუმი” და ფუტურიზმი. ხელოვნების მთელი ისტორიაც ხომ სწორედ გაფიტვა-განახლების ისტორიაა, კრიზისისა და ამ კრიზისიდან გამოსავლის ძიების…

გიორგი კილაძე: როგორ ფიქრობთ. არსებობს თანამედროვე ლიტერატურაში “აკრძალული თემები”? ქართულში?

ბელა ჩეკურიშვილი: აკრძალული თემის არსებობა ისევ ლიტერატურას აზიანებს. საერთოდ, აკრძალვები ადამიანთა სულს აზიანებს. ხელოვნება ხომ თავისუფლებაა, სულის თავისუფლება.

გიორგი კილაძე:  ესე იგი არსებობს, სწორად გავიგე?

ბელა ჩეკურიშვილი:  არა, არ არსებობს. უბრალოდ, უნიჭო და მფრთხალი ავტორები არსებობენ.

გიორგი კილაძე:  ვის უფრთხიან?

ბელა ჩეკურიშვილი: როცა მიქელანჯელომ პეტრეს ტაძარი მოხატა 300=ზე მეტ  ფიურას წლების მანძილზე “ჩააცვეს”.  საუკუნეზე მეტხანს გრძელდებოდა ეს “ჩაცმა”.

მაგრამ ეს მიქელანჯელოს პრობლემა არ იყო, ეს  მორალისტების პრობლემა იყო.

მიქელანჯელომ თავისი თქვა. ადამიანები, როგორც წესი, კეთილდღეობის დაკარგვას უფრთხიან, ქართველებიც და არაართველებიც. აკრძალული თემა ლიტერატურაში არ არსებობს, ამას უხსნიდა თავის დროზე  ოსკარ უაილდი მის წინააღმდეგ ამხედრებულ მორალისტებს, არამედ, არსებობს უნიჭოდ დამუშავებული თემები.

მაგალითად, ქართულ საზოგადოებას – ქართველ მკითხველს- ეშინია რელიგიური თემების, ასევე  აშინებთ ავტორიტეტბთან შეხება. ლაშა ბუღაძეს რომ ბოდიში მოახდევინეს “პირველი რუსის” გამო ანდა, ზაზა ბურჭულაძეს რომ დახვდნენ და სცემეს, ზუსტად ამის დადასტურებაა.

გიორგი კილაძე:  ბელა, “სავიზიტო ლექსი” თუ გაქვს…

ბელა ჩეკურიშვილი: ცოტა სასაცილოა, მაგრამ სხვადასხვა ეტაპზე რამდენიმე ამგვარი ლექსი მქონდა, კი.

გიორგი კილაძე:  მოდი ბოლო გვითხარი.

ბელა ჩეკურიშვილი:  რასაკვირველია, ჩემთვის ყველა ჩემი ლექსი არც ძვირფასია და არც საინტერესო, ასევე მკითხველს (და წლების მანძილზე მკითხველთა წრე ხომ იცვლება) რომელიმე ლექსზე აქვს მეტი  მგრძნობელობა. შესაბამისად, სხვადასხვა დროს სხვადასხვა  ლექსს ვკითხულობდი თუ ვგზავნიდი უფრო ხშირად. ეს ყოველთვის არ იყო  ჩემი საყვარელი ლექსები, ეს იყო მოთხოვნა – ასეთი ბელა ჩეკურიშვილის ნახვა სურდათ, ანდა, რაღაც ეტაპზე მე მსურდა, რომ ამ ლექსით ეფიქრათ ჩემზე… ბოლო დროს ყველაზე ხშირად “სალომეა” იკითხება და იგზავნება აქეთ-იქით ჩემ მიერ. ვხედავ, რომ ევროპული საზოგადოება ამ ლექსით სწორად აღმიქვამს… თუმცა კი მგონია, რომ მე ის ვარ, ვინც “ამბავი ჯვრისა” დაწერა…

გიორგი კილაძე: საით მიდის თანამედროვე ქართული ლექსი, ერთი დედა–მდინარე თუ ჰყავს და დელტას თუ ქმნის ის მდინარე…

ბელა ჩეკურიშვილი: თანამედროვე ქართულ ლექსის მდინარეს რამდენიმე განშტოება აქვს,  ასევე სათავეც. ეს ძალიან საინტერესო პროცესია და ისევ გავიმეორებ, ნიჭიერი და უნიჭო ავტორები ყველგან არიან, ყველა ეპოქაში.

პოეზია და ხელოვნება დროის გამოძახილია, საზოგადოების ესთეტიკურ-სოცოალურ-პოლიტიკური მდგმარეობის. ასე რომ, პოეზიაში  დღეს ვესტენიზაციაც სახეზე გვაქვსდა ნაციონალიზაციაც. უნიჭოდ თქმული  კი ორივე ცუდია.

გიორგი კილაძე:  თანამედროვე ქართველ პოეტებზე რას მეტყვი… ფავორიტები გყავს?

ბელა ჩეკურიშვილი:  ჩვენ ბევრი კარგი თანამედროვე პოეტი გვყავს, საინტერესო თემებით და სალექსო ფორმებით, სახეებით. ცუდია, როცა ჩამოთვლი და ვიღაცას არ ასახელებ. ამიტო, სჯობს ვთქვა – ზვიად რატიანიდან გიორგი არაბულამდე- მეთქი. – საკუთარი გაუცვეთავ-დაუღეჭავ-გამოუფიტავი სახეებისა და სიტყვების გამო,

და კიდევ იდეების გამო – ასევე საღი და გამოუფიტავი. ჩემთვის ლექსი ყოველთვის არის იდეის მატარებელი. ფორმის გარდა, მუდამ ვეძებ ხელოვნების ნაწარმოებში იდეას და მთელი რიგი ავტორები ხშირად სწორედ იდეების გამო არ მომწონს ქართულ ლტერატურაში …

გიორგი კილაძე: ქართულ პროზას გაასწრო?

ბელა ჩეკურიშვილი: პოეზიამ?

გიორგი კილაძე: კი

ბელა ჩეკურიშვილი: საქართველო მუდამ პოეზიის ქვეყანა იყო, ისედაც თითზე გვყავს ჩამოსათვლელი ხეირიანი პროზაიკოსები.

გიორგი კილაძე: მოდი ჩამოთვალე, ახლებიც, ძველებიც

ბელა ჩეკურიშვილი: თუკი ვილაპარაკებთ იმაზე, რატომ და რისთვის იქმნება პროზაული ნაწარმოებები, ანდა რა ამოიკითხება წლების შემდეგ ამა თუ იმ ავტორთან, რასაკვირველია, ვერ ავცდებით იმას, რომ ყოველი ტექსტი ეპოქის გამოძახიალია, ეპოქითაა განსაზღვრული.

როცა ვიკვლევთ საუკუნეების წინანდელ ტექსტებს, ისინი საუკეთესო საშუალებაა სწორედ ეპოქის დასახასიათებლად და შესასწავლად … ქართულ პროზას რაღაც მომენტში ეს ეპოქა გაექცა ხელიდან.

მე ბოლო ორი ათწლეულის პროზაზე ვსაუბრობ ახლა. რაღაცნაირად, მთელი რიგი თემები არ დამუშავდა, თუ ვერ დამუშავდა. ქვეყანამ ამისთანა კატაკლიზმები გამოიარა, ომები და რევოლუციები და ასეთ დროს ქართული პროზა პოსტმოდერნიზმში გაიჩხირა, ვერც საკუთარ მკითხველს მოვუყევით ვერაფერი ჩვენს შესახებ და ვერც – უცხოელს. არ მინდა იმის თქმა, რომ რასაც ვწერთ, იმის თვალით უნდა ვწეროთ, უცხო როგორ წაგვიკითხავს, რათა კარგად გავიყიდოთ რომელიმე ქვეყანაში… არა, ამას არასდროს ვიტყვი, რადგან ზოგი ავტორის შეცდომა სწორედ ესაა… კინემატოგრაფში ამის საუკეტესო მაგალითი კიმ კი დუკია, ქართულ პროზაში – ზაზა ბურჭულაძე. არც ერთს არაფერს ვერჩი, უბრალოდ, თუკი მკითხველი კარგდა დაუფიქრდება, მიხვდება რასაც ვგულისხმობ.

მე ვფიქრობ, ის რასაც გელა ჩქვანავა წერს და როგორც წერს, ერთ-ერთი სწორი გზაა დღეს ქართული პროზისთვის… სწორი, საინტერესო. თუმცა ავტორს მიუთითო, ამაზე კი არა, იმაზე წერეო, ესეც სისულელეა. უფრო მეტიც, დანაშულია. ჩვენ უბრალოდ, დაკვირვებას ვახდენთ, მეტი არაფერი, არა?

გიორგი კილაძე: ვერ გეტყვი, უფრო მეტი გააზრება სჭირდება შენს პასუხს, ამიტომ არ გიპასუხებ და პირდაპირ გკითხავ: როგორ ფიქრობ, როგორ მიიღებენ შენს ამ პასუხს მკითხველები, პროზაიკოსები?

ბელა ჩეკურიშვილი: ღმერთმა ნუ ქნას, ვინმემ ეს განაჩენად მიიღოს, ან ვიღაცის ან რაღაცის შეურაცხყოფად. ჩვენ  – მე და თქვენ ანუ, ერთი კონკრეტული კუთხით  ვმსჯელობთ, ხმამაღლა ვფიქრობთ, ასე ვთქვათ. ყველა ადამიანი ერთი რომელიმე, მისეული კუთხით აღიქვამს და იაზრებს სამყაროს, თუნდაც ეს სამეცნიერო ნაშრომი იყოს, და არა რამდენიმე წინადადებიანი დიალოგი. ასე არ არის?

გიორგი კილაძე:  ასეა…

ბელა ჩეკურიშვილი: და სწრედ იმ კუთხით არის სამყარო მისთვის ძვირფასი და მისი ნააზრევიც საინტერესო დანარჩენი სამყაროსთვის.

გიორგი კილაძე: სამყაროს გააზრების საუკეთესო მაგალითი გვაქვს ქართველებს;  ეროვნული ბიბლიოთეკის ლიტფორუმი”ებლიტფო” , წლევადელ

წელს “ვეფხისტყაოსანის წლად “ აცხადებს. კითხვას არ დაგისვამ… უბრალოდ, `ვეფხისტყაოსანზე” მესაუბრე…

ბელა ჩეკურიშვილი:

ქართველისთვის “ვეფხისტყაოსანი” რელიგიაა, ცხოვრების წესი და ფილოსოფია.

ზოგი ხვდება ამას, ზოგს არც უფიქრია, ზოგს უყვარს ეს პოემა, ზოგს -არა.

მაგრამ რაკი ქართველი ხარ, უკვე “ვეფხისტყაოსნით” ხარ განსაზღვრული, აღბეჭდილი…

გიორგი კილაძე: ცოტამ იცის, ბევრმა არა…

ბელა ჩეკურიშვილი:  მნიშვნელობა არ აქვს, ვინ როგორ იცის. ფაქტია, ოდესღაც ყველამ გადაფურცლა ეს წიგნი, უნდოდათ თუ არა, მოისმინეს , წაიკითხეს

დაწერეს ამაზე, იმსჯელეს. კარგი მასწავლებელი გვყავდა თუ ცუდი, მნიშვნელობა არ აქვს. ჩვენი აზროვნება, ფსიქოლოგია, ცხოვრების წესი, მაინც რუსთაველის ნააზრევით არის განპირობებული.

“თქვენ ვაჭარნი ჯაბანნი ხართ”;

და არ გვიყვარს ვაჭრები – ასე არაა?

“მძულს უგულო სიყვარული”;

“იგი სხვაა, სიძვა სხვაა”;

“სჯობს სახელისა მოხვეჭა, ყოველსა მოსახვეჭელსა”.

გიორგი კილაძე: ვაჭრობა, უბრალოდ ვერ ვისწავლეთ, სხვათა შორის, ჩვენ არც “მეეზოვეობა” გვიყვარდა, ვისწავლეთ…

ბელა ჩეკურიშვილი: ვისწავლეთ, როგორ არა. უბრალოდ, პატივს არ ვცემთ … ეს სხვაა.  არ მინდა, რუსთაველის არასწორი ინტერპრეტაცია დამწამონ…

გიორგი კილაძე:  ავთანდილია ჩემი საყვარელი გმირი ბავშვობიდან და სტუდენტი რომ ვიყავი, საათობით ვკამათობდი ბნ. გრივერ ფარულავასთან, რომ ავთანდილი უნდა ყოფილიყო მთავარი გმირი.  თქვენი კომენტარი.

ბელა ჩეკურიშვილი:  ჯერ ვაჭრობაზე დავამთავრებ, თუ შეიძლება.

გიორგი კილაძე: რა თქმა უნდა, მთელი გულისყურით “გისმენთ”

ბელა ჩეკურიშვილი:   მე იმის თქმა მინდოდა, რომ რუსთაველის ეპოქის,  ანუ, ფეოდალური საზოგადოების გამოძახილი სახეუცვლელად გადმოვიდა ამ საკითხში ჩვენს ეპოქაში. ჩვენში ხომ ბურჟუაზიული საზოგადოება ვერ განვითარდა. გადავახტით ისტორიის მაგ საფეხურს. და შემდეგ აღარც არასოდეს დავფიქრდით.

დღესაც არ გვაქვს გააზრებული რას ნიშნავს ვაჭრობა, თუ მეწარმეობა, ზოგადად.

ახლა ამ საკითხზე მსჯელობა არ ვიცი, რამდენად დააინტერესებს ჩვენს მკითხვლს.

ძალიან მოკლედ ვიტყვი: ქართულ საზოგადოების მეხსიერებაში ფული, ქონება იყო მემკვიდრეობით გადმოცემული უფლება.

და ეს იყო მმართველი კლასის უფლება.

კლასები შეიცვალა, მაგრამ უფლების აღქმა იგივე დარჩა.

რიგითი ქართველი ბიზნესის წამოწყებას არ ფიქრობს, ვერც კი წარმოიდგენს, რადგან მიაჩნია, რომ ეს სხვა კლასის უფლებაა, მმართველი კლასის.

ამიტომ ჯერ მიისწრაფის იქითკენ, რომ მმართველ კლასში აღმოჩნდეს.

მაშინ როცა იმ ქვეყნებში, სადაც ბურჟუაზიული ურთიერთობები იგივე  რუსთაველის ეპოქიდან ვითარდებოდა, რომელიღაც სოფლის რომელიღაც ბიჭი და გოგო დიდი ბიზნესის კეთებაზე ოცნებობს და ეს გამოსდის კიდეც…

ახლა ავთანდილზე ვიტყვი :

რუსთაველს,  მთავარ გმირად ტარიელი მიაჩნდა, რადგან მთელი პოემის ხერხემალი ტარიელისა და ნესტანის ამბავია.  ვეფხის ტყავიც ტარიელს აცვია.

რუსთაველის გენიალურობა კი იმაშია, რომ ყოველი გმირი ისეთი ცოცხალია,  ხელშესახები და რეალური, და ავტორი ისეთი კარგი ფსიქოლოგია,

ისე შეუძლია გახსნას ყოველი გმირი, რომ ჩვენ დღემდე აღტაცებაში მოვყავართ ამ პოემას… პირადად მე, რუსთაველმა შემაყვარა და გამაცნო ქრისტიანობა.

ჩემი რელიგია რუსთაველის რელიგიაა, მე მისი აღმსარებელი ვარ.

და არა ორთოდოქსი ქრისტიანი.

მან მითხრა “ჩვენ კაცთა მოგვცა ქვეყანა, გვაქვს უთვალავი ფერითა”…

და მომიხსნა შიში – მარადიული დანაშაულის და დასჯის შიში, ე.წ. პირველი ცოდვის შიში, რასაც ორთოდოქსული რელიგია ქადაგებს და ეკლესია გვაწვდის…

მე დამნაშავე კი არ ვარ იმის გამო, რომ დავიბადე, არამედ, ეს სამყარო ჩემთვისაა შექმნილი და მე მისი პატრონი ვარ. ხოლო როგორც საკუთარ სახლს არავინ ანგრევს, პირიქით, ალამაზებს, აშენებს და ამშვენებს. ისე უნდა გავუფრთხილდე მე ამ სამყაროს – დედამიწას. ხოლო თუ მხოლოდ იმას მიქადაგებენ, რომ დედაჩემმა და მამაჩემმა ცოდვით მშვეს და აქ დროებით ვარ მოსული, თუ სულ თავში მირტყეს და თვალები მიბრიალეს, მოვიქცევი ისე, როგორც იქცევა დროებითი მდგმური სხვის სახლში.

ასე არაა?

და ასეც არ ვიქცევით ადამიანები?

ჩვენი პოლიტიკა ამის მაგალითი არ არის?

ვინმეს აქვს სახლის შეგრძნება?

გიორგი კილაძე: ისეთი კითხვები დასვით, მე და მკითხველებს დაფიქრება მოგვიწევს. ახალ კითხვას დაგისვამთ.

„რეჟისორი რომ ვიყო, ლიტერატურულ ნაწარმოებს არ გადავიღებდი, სცენარისტს მხოლოდ და მხოლოდ ფილმის იდეას დავაწერინებდი, რადგან მიმაჩნია, რომ კარგი ლიტ.ნაწარმოების გადაღება შეუძლებელია და მით უმეტეს, მისი, ასევე კარგ ფილმად გადაქცევა – წარმოუდგენელი.“ – ქალბატონ რუსა ამირეჯიბის აზრია. თქვენი კომენტარი.

ბელა ჩეკურიშვილი: როცა რეჟისორი არ ხარ, ცოტა ძნელია იმაზე ლაპარაკი, რა არის რეჟისორობა, არა?

ფილმი და ლიტერატურული ნაწარმოები ძალიან განსხვავდება ერთმანეთისგან.

ტექსტი არის ერთი კომპონენტი იმ დიდი სინთეზისა, რასაც კინოფილმი ჰქვია.

შესაბამისად, რეჟისორისთვის ესა თუ ის ლიტერატურული ნაწარმოები მხოლოდ მასალაა, საშენი ქვა და ვისაც როგორ უნდა, ამ ქვას ისე თლის და ისე დებს. არც მკითხველს უნდა ჰქონდეს პრეტენზია მგონი და არც მწერალს. უბრალოდ, ცოცხალი მწერლის შემთხვევაში – შეთანხმება ხდება.

გიორგი კილაძე: და მაინც, კინორეჟისორი რომ იყოთ, რომელ ლიტნაწარმოებს გადაიღებდით?

ბელა ჩეკურიშვილი:  რეჟისორი რომ ვიყო, ლიტერატურული ტექსტის მიხედვით არაფერს გადავიღებდი… ასე მგონია.

გიორგი კილაძე: დაასრულეთ: მიყვარს მწერალი, რომელიც (რომელსაც)…

ბელა ჩეკურიშვილი:   რომელიც სამყაროს ისე შემახედებს, რაზეც მანამდე წარმოდგენა არ მქონდა…

გიორგი კილაძე: ადაპტირებულ წიგნებზე რას მეტყვით, არიან გზამკვლევი თუ გზისგამკვალავები, წიგნის სრული ვერსიით წაკითხვის ინსპირატორები? იქნებ “თავის მოტყუებაა” და მეტი არაფერი…

ბელა ჩეკურიშვილი: ადაპტირებული წიგნები ავტორის შეურაცხყოფა მგონია და ლიტერატურის წინაშე დანაშულიც… პრაქტიკაში დანერგილია უცხოენოვანი წიგნების ადაპტაცია ამ ენის შემსწავლელთათვის. მაგალითად, ასეთი “ჯეინ ეარი” მგონი ყველას აქვს წაკითხული ინგლისურად. მაგრამ როცა წიგნის ადაპტირებას ახდენ, იმიტომ რომ ის იოლად წაიკითხონ, აზრს ვერ ვხვდები, რის გამო უნდა წაიკითხონ? შინაარსი რომ გაიგონ? და “ჯადოსნური მთა” შინაარსია მხოლოდ? და მის ადაპტირებულ ვარიანტს თუ წაიკითხავს ახალგაზრდა ადამიანი, ის იტყვის, რომ თომას მანი წაიკითხა? თუკი მკითხველს ამა თუ იმ ავტორის წაკითხვა “ემძიმება”, მას შეუძლია, სხვა უფრო მსუბუქი ავტორი მოძებნოს. რა, ვინმე გამოცდას უწყობს რამდენი წიგნი აქვს წაკითხული?

გიორგი კილაძე: ერთი კითხვა რომელიც ბელა ჩეკურიშვილისთვის უნდა დამესვა და არ დავსვი.

ბელა ჩეკურიშვილი: ერთი ინტერვიუ განა რამდენს დაიტევს?

გიორგი კილაძე: ეს ერთი და კიდევ ერთი დავატიოთ.

ბელა ჩეკურიშვილი: რადგან არ დასვი, ალბათ მეტი შეკითხვა არც იყო მომწიფებული… ამ სამყაროში ყველაფერს თავისი დრო აქვს, თუ ჯერ მიწა არ გათბა, მარცვალი არ გაღვივდება და თუ ყანა არ დამწიფდა, ვერ გალეწავ…

გიორგი კილაძე: ვიდრე ყანა დამწიფებულა, ჯერჯერობით ბოლო კითხვას დავსვამ: რას ეკითხებით ყველაზე ხშირად საკუთარ თავს და პასუხი ჯერ–ჯერობით არ იცით? აქვე, კითხვა რომლის პასუხი ზუსტად იცით?

ბელა ჩეკურიშვილი:  როცა რაღაც ახალს ვიწყებ, სულ მაქვს იმის შიში, გავქაჩავ თუ არა. ყველაზე ხშირად ამას ვეკითხები საკუთარ თავს, ახლა მაინც, ამ შორეულ და ასეთ საინტერესო ქვეყანაში – მივიყვან სწავლას ბოლომდე? დავწერ ჩემს დასაწერ დისერტაციას? დარწმუნებული ვერავინ ვერაფერში იქნება, ისეთი ცვალებადი და მრავალფეროვანია ეს სამყარო, არა? თუმცა კი, არასოდეს მეპარება ეჭვი ერთ საკითხში და ყოველთვის ვიცი – არასდროს მოვიქცევი ისე, რომ ვინემს ვატკინო… არასდროს ვიქნები ცუდი მოქალაქე, არასდროს გადავაყოლებ პირად ინტერესებს ქვეყნისას, მეგობრისას, საზოგადოებისას… ერთხელ, ბნელ და ცივ 90-იანებში, გამღჟავნდნენ ის ადამიანები, საპენსიო ფონდს რომ ჭამდნენ. აი, 8 თუ 14 ლარი რომ იყო პენსია, მაშინ. თვეობით რომ ელოდებოდა ხალხი. მგონი 10 მილიონის მითვისებაზე იყო მაშინ ლაპარაკი. ბუნებრივია, აღვშფოთდით ამის გაგებაზე. ჩემმა ერთმა ძალიან ახლობელმა ადამიანმა მითხრა მაშინ : შენ ხომ არადროს გჭერია ხელში 10 მილიონი, და რა იცი, რას გააკეთებდი, შანსი რომ მოგცემოდაო. არც მაშინ და არც ახლა მე 10 მილიონი არც მქონია და არც დამინახავს ერთად, მაგრამ მინახავს ის მოხუცები, იმ 14 ლარს რომ ელოდებოდნენ. მინახავს ადამიანები, რომ სციოდათ და შიოდათ იმ წლებში. დღესაც აქტუალურია ეს თემა, სხვათაშორის… პენსიების არა, საზოგადოებრივი ფასეულობების…

გიორგი კილაძე: დღეს თქვენს ბერ საინტერესო კითხვას ვერ ვუპასუხე,   ერთი  კითხვის პასუხი კი ზუსტად ვიცი… დისერტაციას მალე დაწერ და წარმატებით დაიცავ…

ლიტინტერვიუ ჟურნალისტთან

გიორგი კილაძე: ნათია, უპირველეს ყოვლისა დაბადების დღეს გილოცავ, ახლა კი ჩვენი ტრადიციული კითხვა: შენი ლიტერატურული და არამარტო ლიტერატურული С V.

ნათია დოლიძე: მოლოცვისთვის დიდი მადლობა. ვცდი რა გამოვა. მოკლედ, ჩემი ცხოვრება ლიტერატურულიც და არალიტერატურულიც ბიბლიოთეკაში დაიწყო. დედა ბიბლიოთეკარია, ჰოდა, ერთი ეგ არის იქ არ დავბადებულვარ… დანარჩენად, ჩემი პირველი მოგონებები იქაურობას  _ ქაღალდის სუნით გაჟღენთილ საცავებს უკავშირდება. წიგნებით გაძეძგილი მაღალი თაროები ჩემს ცნობიერებაში ჯადოსნური სამყაროსავით შემოვიდა და ასეთივედ დარჩა. მახსოვს, სოკოლამდელ  და უმცროსკლასელთათვის  განკუთვნილი ლიტერატურა  დაბალ თაროებზე ეწყო, რომელსაც ვწვდებოდი, უფრო მაღლა კი  სქელყდიანი წიგნების სამფლობელო იყო, დედა მეუბნებოდა, რომ  იმათ წასაკითხად ჯერ უნდა გავზრდილიყავი,  საშინლად მეჩქარებოდა გაზრდა.

მიუხედავად დედაჩემის მცდელობისა ჩემთვის და  ჩემი დისთვის ასაკის შესაფერისი ლიტერატურა  შეერჩია,  ამ საქმისგან არაფერი გამოვიდა, მაგალითად,  11 წლისამ  წავიკითხე „ანა კარენინა“ , რაც დიდი სისულელე იყო, რადგან ბევრი ვერაფერი გავიგე და შემდგომ კიდევ არაერთხელ მივუბრუნდი. რომ კითხულობ, მერე გინდება  თავს გადხდენილი ამბებისა და ემოციების როგორღაც  გამოხატვა, ასე ნელ-ნელა წერის სურვილიც გამიჩნდა. ალბათ ესეც დამეხმარა პროფესიის არჩევაში  და  ასე გავხდი ჟურნალისტი. მიმაჩნია, რომ პროფესიის არჩევაში გამიმართლა.  არ არსებობენ უინტერესო ადამიანები, არც უინტერესო ამბები, სწორედ ჟურნალისტიკის პრივილეგია, მგონია, მათი საინტერესო მხარეების პოვნა.

გიორგი კილაძე: ბიბლიოთეკარი დედა მყავსო, ბრძანე, რა არის ბიბლიოთეკა დედისთვის, შენთვის?

ნათია დოლიძე: როგორც ბიბლიოთეკართა უმრავლესობას, დედასაც წიგნისადმი განსაკუთრებულად ფაქიზი დამოკიდებულება აქვს  და ძალიან მკაცრია იმათ მიმართ, ვინც წიგნს უდიერად  ეპყრობა. გასული საუკუნი 90-იან წლებში, როდესაც წიგნისადმი კი არა, თანგრძნობისა და პატივისცემის განცდა ადამიანებმა ერთმენთისადმი დაკარგეს, დედა და მისი კოლეგები გაყინულ დარბაზებსა და საცავებში, თვეობით უხელფასოდ, საკუთარი მწირი რესურსებით იცავდნენ წიგნის ფონდებს, ხოლო როდესაც ერთ დღეს ხელისუფლებამ გადაწყვიტა, რომ ქვეყანას ამდენი ბიბლიოთეკა აღარ სჭირდებოდა და გაუქმება დაიწყო, იმათ შორის დედას ბიბლიოთეკაც აღმოჩნდა. ის წელიწადი დედაჩემისთვის ერთ-ერთი ყველაზე მძიმე იყო.

რაც შემეხება მე, დღესაც, როდესაც ბიბლიოთეკაში შევდივარ, ვგრძნობ ქაღალდის სუნს, მესმის წიგნის ფურცლის ხმაური, ისეთი განცდა მაქვს, რომ რაღაც ძალიან მშობლიურს ვუბრუნდები. რა ვიცი, ესაა ჩემი განცდა, ბიბლიოთეკის მნიშვნელობაზე ჩემგან არ ღირს ალბათ ლაპარაკი. ასე, რომ ველი შენს ახალ კითხვას.

გიორგი კილაძე: კი, ბატონო,  აი, ახალი კითხვაც: პირველი დამოუკიდებლად წაკითხული წიგნი თუ გახსოვთ, ყველაზე ბევრჯერ წაკითხული?

ნათია დოლიძე: პირველი, რაც წავიკითხე  საბავშვო წიგნი იყო, სახელად: „ყვავილის საათი“, სამწუხაროდ, ავტორი არ მახსოვს. არც წიგნის შინაარსი მახსოვს დიდად, სამაგიეროდ მახსოვს,  ყდის ფერი და ისიც, რომ გაცრეცილი ყვითელი ფურცლები ჰქონდა. ზოგადად ძალიან მიყვარს საყვარელ წიგნებთან მიბრუნება, ვფიქრობ, რომელი დავასახელო, მაგალითად, დოსტოევსკის „იდიოტი.“ რატომ ვუბრუნდები? _ იქნებ დაუჯერებლადაც ისმის, მაგრამ  მონატრების გამო…

გიორგი კილაძე: არა, რატომ დაუჯერებელი... მე “კაპიტნ ბლადის ოდისეას ‘ ყოველ ზაფხულს ვკითხულობ…

ნათია დოლიძე:  მეც მაქვს ერთი ზაფხულისას აუცილებლად წასაკითხი წიგნი, ასტრიდ ლინგდრენის „ჩვენ სალტროკელები ვართ.“

გიორგი კილაძე: დიდებულია!!! ნათია, ალბათ დამეთანხმები, შენი თაობის ჟურნალისტების უმრავლესობა მწერალიცაა…

ნათია დოლიძე: ახლა დავფიქრდი მაგაზე, მართალი ხარ. საინტერესოა, რა არის ამის მიზეზი?

გიორგი კილაძე: წერთ? ლექსსს, მოთხრობას?

ნათია დოლიძე: ყველაფერი ვცადე , თუმცა არც მწერლად მივიჩნევ თავს და არც პოეტად, თუმცა ხანდახან ვფიქრობ, რომ ლექსის წერა უფრო გამომდის.

გიორგი კილაძე: მოდით, ერთი ‘მცდლობა’ ჩვენც გვიჩვენეთ, “გისმენთ.”

ნათია დოლიძე:

ჩემს გულს ისე,

ვით ნართის გორგალს,

უხილავმა ფეიქარმა აურთო პირი და

სისხლ-ძარღვები გრძელ თითებზე გადაიხვია…

ასე დაიწყო გაზაფხულმა ფარდაგის ქსოვა…

ზოგჯერ ფერები ისე მჭახეა,

ნალევ გორგალთან მოთამაშე

დარდის კნუტები

ფრთხებიან და იმალებიან…

გიორგი კილაძე: “ამას მიმალავდი?!”, ნათია, თეატრი თუ გიყვართ? რომელ სპექტაკლს გაიხსენებთ… ინსცენირებას?

ნათია დოლიძე: ძალიან მიყვარს,  მიხარია, რომ მოვასწარი  და რობერტ სტურუას „კავკასიური ცარცის წრე“ სცენაზე ვნახე.

გიორგი კილაძე: მე ვერა… სამწუხაროდ…

ნათია დოლიძე:  კიდევ ერთ სპექტაკლიც უნდა გავიხსენო, მედია კუჭუხიძის „ყბედი თუთიყუში“, რომლიც ბავშვობისას, მგონი, ოცჯერ ვნახე  და დიალოგები  დღედე მახსოვს.

გიორგი კილაძე: ეროვნული ბიბლიოთეკის ჯერ უსახელო რადიოს ქეთი გზირიშვილის საავტორო გადაცემა აქვს: „გზაში წაკითხული წიგნები”? გიყვარს გზაში კითხვა? რომელ გზაში წაკითხულ ნაწარმოებს გაიხსენებ?

ნათია დოლიძე:  კი, მიყვარს. მაგალითად, აკა მორჩლაძის „ობოლე.“

გიორგი კილაძე: შთაბეჭდილებას არ გაგვიზიარებ? თუ უმჯობესია წავიკითხოთ და საკუთარი შთაბეჭდილება შეგვექმნას.

ნათია დოლიძე:  იმედია, ავტორი არ მიწყენს,  მაგრამ აკა მორჩილაძის წიგნები მგზავრობისა და საკურორტო სეზონისას  განსაკუთრებით კარგად იკითხება.  ადამიანებს როგორც ყველაფერის, ასევე წიგნების სუბიექტური განცდა აქვთ, შეიძლება ეს მხოლოდ ჩემი შთაბეჭდილებაა.

გიორგი კილაძე: ერთგან ვწერდი, კითხვის დასრულების შემდეგ მაინცდამაინც პირველ შთაბეჭდილებას ნუ ენდობით–მეთქი… წიგნი რომელიც დაიწყეთ, მიატოვეთ, მაგრამ მიუბრუნდით და ძალიან მოგეწონათ…

ნათია დოლიძე: მელვილის „მობი დიკი“, ბავშვობაში ვცადე წაკითხვა და არ გამომივიდა, შემდგომ სადღაც 19-20 წლისა მივუბრუნდი და აღმოვაჩინე, რომ მშვენიერი ნაწარმოებია.

გიორგი კილაძე: უმშვენიერესი, მე ასე ვიტყოდი. ნათია, დარწმუნებული ვარ ბევრს კითხულობთ… ჟურნალისტებისგან ხშირად გაიგონებთ, დღეში 24 საათი არ გვყოფნოსო… შენ გყოფნის?

ნათია დოლიძე: რთულად.

გიორგი კილაძე: მწერალი თეონა დოლენჯაშვილი მოთხრობის დასაწყისს პირველი წინადადებას, პირველი აბზაცს _განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ანიჭებს, გიორგი კეკელიძე ლექსში _ ფინალს, შენ როგორ ფიქრობთ? აქვე, შენმა კოლეგამ, რუსა მაჩაიძემ ინტერვიუში მითხრა: პირველი წინადადება ავტორისთვის არის, ბოლო კი – მკითხველისთვის. ეთანხმებით?

ნათია დოლიძე: ნაწილობრივ ყველას ვეთანხმები.  კითხვისას სხვადასხვა ნაწარმოებში სხვადასხვა რამ შეიძლება აღმოჩნდეს მნიშვნელოვანი: ხან _ დასაწყისი, ხან _ ფინალი, ხანაც _ ორივე ერთად. რაც შეეხება წერას: ლექსის წერისას ჩემთვის პირველი სტრიქონი უმნიშვნელოვანესია, ვფიქრობ, თეონაც ასე მწერილის პოზიციიდან ფიქრობს.

გიორგი კილაძე: ადაპტირებულ წიგნებზე რას მეტყვით, არიან გზამკვლევი თუ გზისგამკვალავები, წიგნის სრული ვერსიით წაკითხვის ინსპირატორები? იქნებ “თავის მოტყუებაა” და მეტი არაფერი…

ნათია დოლიძე: მე წიგნის სრული ვერსიის წაკითხვას ვემხრობი.

გიორგი კილაძე: მადლობა, “კაცი, რომელსაც ლიტერატურა ძლიერ უყვარდა” მეოცე საუკუნის სამოცდაათიანი წლების დასაწყისში დაიწერა. მას შემდეგ დიდი დრო გავიდა… თითქმის 40 წელი. როგორ ფიქრობ, რით ჰგავს თანამედროვე ლიტერატურის მოყვარული კაცი ვასიკო კეჟერაძეს. ჰგავს კი საერთოდ? “კარცერ ლუქსის”, უფრო ზუსტად წიგნის “იძულებით” შეყვარების იდეაზე რას მეტყვით?

ნათია დოლიძე: საერთოდ ყოველგვარი იძულების წინააღმდეგი ვარ, მიუხედავად იმისა, რომ ეგ ნაწარმოები ძალიან მიყვარს, მიმაჩნია, რომ „კარცერი ლუქსი“ ადამიანში კითხვის სიყვარულს  ვერ გააღვიძებს. ლიტერატურის თანამედროვე მოყვარული კი ვასიკო კეჟერაძეს, წიგნის პირველი წაკითხვით მოგვრილი აღტაცებით ჰგავს.

გიორგი კილაძე: თარგმნაზე რას მეტყვით? შეგიდარებიათ ორიგინალი და თარგმანი?

ნათია დოლიძე: სამწუხაროდ, რუსულის გარდა სხვა ენაზე ვერ ვკითხულობ. შემიდარებია და თითქმის ყოველთვის ორიგინალი უფრო მომწონებია. ერთი-ორჯერ თვითონაც ვცადე, უფრო ლექსების თარგმნა, ძალიან რთულია.

გიორგი კილაძე: გეთანხმები… ქართულ პოეზიაზე რას მეტყვი? გაუსწრო პროზას?

ნათია დოლიძე: ეს აზრი დამკვიდრებულია ჩვენში, თუმცა ასე ერთმნიშვნელოვნად თქმაც არ შეიძლება. მიმაჩნია, რომ გასულ საუკუნეში არაერთი მსოფლიო მნიშვნელობის პროზაული ნაწარმოები დაიწერა, რომელიც პოეტურ შედევრებს არაფრით ჩამოუვარდება. ვფიქრობ, რომ თანამედროვე პროზაც არაფრით ჩამორჩება თანამედროვე პოეზიას. ისე, ლექსის წერა თუ უფრო  გვემარჯვება, ალბათ ამის მიზეზი ჩვენს ხასიათში უნდა ვეძებოთ _ უეცარი შთაბეჭდილების ხალხი ვართ, უცებ შეგვიძლია სიხარულიც და ტკივილიც, რაც  გრძელ დისტანციაზე არ მიგვყვება, ლექსის ფორმა კი ამას უფრო ერგება, თან გრძლად წერაც ცოტა გვეზარება ალბათ.

გიორგი კილაძე: როგორ ფიქრობ. არსებობს თანამედროვე ლიტერატურაში `აკრძალული თემები? ქართულში?

ნათია დოლიძე:  იმაში, რომ ჩვენში ჯერაც ბევრი ტაბუა, დამეთანხმები, ალბათ. ეს ბუნებრივად აისახება ლიტერატურაშიც, ოღონდ აისახება სხვადასხვანაირად , შედეგად კი, ან   ტუბუსთან  ზღვარგადასულ მებრძოლებს ვიღებთ, ანაც ამ  მებრძოლებთან მებრძოლებს… ოქროს საშულის მოძებნა ჭირს, თუმცა, ვფიქრობ, მწერლობამ საზოგადოებას  გაასწორა და ეს სრულიად ნორმალური მგონია.

გიორგი კილაძე: სიტყვები?

ნათია დოლიძე: ვიღაცისთვის არსებობს, ვიღაცისთვის _ არა. რა ვიცი, ასე მგონია, თანამედროვე ტექსტებში უკვე ყოველგავრი სიტყვა მაქვს წაკითხული და ამაში უბედურებას ვერ ვხედავ.

გიორგი კილაძე: ეროვნული ბიბლიოთეკის ლიტფორუმი `ებლიტფო~, წლევანდელ წელს “ვეფხისტყაოსანის წლად ~. აცხადებს. კითხვას არ დაგისვამ… უბრალოდ, `ვეფხისტყაოსანზე~ მესაუბრე…

ნათია დოლიძე: ეგ არ ვიცოდი, მშვენიერია. ერთ ამბავს მოგიყვები, 2008 წლის ომის დროს ისე მოხდა, რომ „ვეფხისტყაოსანმა“ მომძებნა მე თუ მე მოვძებნე ის კიდევ ერთხელ. მაშინ, როდესაც გვეუბნებოდნენ, რომ თბილისის თავზე ათობით რუსული ბომბდამშენი დაფრინავდა და უიმედობის, უსასოობის და უმოქმედობის განცდა ალბათ ყველა ჩვენთაგანს აწუხებდა, მე ვიჯექი და „ვეფხისტყაოსანს“ ვკითხულობდი. მაშინ აღმოვაჩინე, რომ წიგნმა შეიძლება დაგამშვიდოს, შეიძლება დაგაიმედოს, ადამიანივით განუგეშოს. არ ვიცი, გიორგი, იქნებ ამ ყველაფერში ვიღაცამ ზედემტი პათეტიკა დაინახოს, მაგრამ მართლა ასე იყო. არაფერს ვაჭარბებ. ვფიქრობდი, რომ თუ ამ წიგნმა ამდენ საუკუნეს და ჭირ-ვარამს გაუძლო, თუ შევძელით და ჩვენს სულსა და სხეულში გამოვატარეთ  და გადავარჩინეთ,  კვლავაც აუცილებლად გადავრჩებოდით.

გიორგი კილაძე: “ავთანდილია ჩემი საყვარელი გმირი ბავშვობიდან და სტუდენტი რომ ვიყავი, საათობით ვკამათობდი ბნ. გრივერ ფარულავასთან, რომ ავთანდილი უნდა ყოფილიყო მთავარი გმირი” – შენი კომენტარი.

ნათია დოლიძე:  ავთანდილი ჩემთვის საყვარელი გმირიცაა და მთავარიც.

გიორგი კილაძე: „რეჟისორი რომ იყოთ, რომელ ლიტერატურულ ნაწარმოებს არ გადავიღებდი, სცენარისტს მხოლოდ და მხოლოდ ფილმის იდეას დავაწერინებდი, რადგან მიმაჩნია, რომ კარგი ლიტ.ნაწარმოების გადაღება შეუძლებელია და მით უმეტეს, მისი, ასევე კარგ ფილმად გადაქცევა – წარმოუდგენელი.“ – ქალბატონ რუსა ამირეჯიბის აზრია. შენი კომენტარი.

ნათია დოლიძე: არ ვიცი, ასეთი მკვეთრი პოზიცია არ მაქვს, შეიძლება მართალიც იყოს, თუმცა ალბათ გააჩნია რეჟისორს, ნაწარმოებს… ყველაფერი ძალიან ინდივიდუალურია, ერთი სქემის ყველზე გავრცელება, არა მგონია, სწორი იყოს.

გიორგი კილაძე: და მაინც, კინორეჟისორი რომ იყოთ, რომელ ლიტნაწარმოებს გადაიღებდით?

ნათია დოლიძე: პირველი რაც გამახსენდა, ჰემინგუეის „მოხუცი და ზღვაა“, თუმცა აქამდე ამაზე არასდროს მიფიქრია.

გიორგი კილაძე: დაასრულე: მიყვარს მწერალი, რომელიც (რომელსაც)…

ნათია დოლიძე:  ახერხებს და ზედმეტ სიტყვებს ელევა.

გიორგი კილაძე: და ბოლოს, რას ეკითხები ყველაზე ხშირად საკუთარ თავს და პასუხი ჯერ–ჯერობით არ იცი? აქვე, კითხვა რომლის პასუხი ზუსტად იცი?

მაქვს ზოგადსაკაცობრიო კითხვებიც (აქ ღიმილის სმაილაკი არ მაწყენდა ალბათ), მაგრამ ადამიანი რადგან სუბიექტური ვინმეა, ჩემზე რა ვიცი და რა _ არა, იმას დავწერ…  საკუთარ თავს ალბათ ყველზე ხშირად ვეკითხები, _ რა მინდა?..  და დიდ წილად პასუხი არ ვიცი. კითხვა, რომელზეც ზუსტად ვიცი პასუხი:  რა მიყვარს? _  მურაბიანი ბლინები.